سخنرانی احمد مسجد جامعی رییس شورای اسلامی شهر تهران در نهمین جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی:
روابط عمومی حوزه محرمانه ندارد

شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- اولین بار جدی شدن روابط عمومی در ساختار اجرایی کشور به زمان دولت آقای هاشمی رفسنجانی بر می گردد. مرحوم آقای حبیبی بخش نامه ای را تهیه کردند و در آن بخش نامه از مدیران خواستند تا در جلسات شورای معاونین وزارت خانه ها و سازمان ها، مدیران روابط عمومی بدون حق رأی حضور داشته و مدیران روابط عمومی به عنوان مشاورین بالاترین مقام هر سازمان باشند. این مبدأ یک تحول بود. این کلمات هر کدام در ساختار نظام تشکیلات و اجرا یک بار معنایی ویژه ای دارد یعنی داشتن نقش مشاور و حضور در بالاترین سطح.

البته ما تجربه روابط عمومی را همزاد با زندگی جمعی می دانیم. برای مثال در ماه مبارک رمضان یک فضای ارتباطی معنایی ایجاد می شود. در شکل های قدیمی آن برای مثال یک حوزه ارتباطی را در قهوه خانه ها و زورخانه ها داشتیم که یک نوع از حوزه اطلاع رسانی و حمایت یک گروه را بر اساس تبادل اطلاعات دو سویه بر عهده داشت. برای مثال کسی که می خواست بنایی بسازد به قهوه خانه بناها مراجعه می کرد و مجموعه ای از اطلاعات را بدست می آورد زیرا در گذشته کلمات معنای خاصی داشتند. برای مثال اگر جایی را زعفرانیه می نامیدند، حتماً نسبتی با زعفران داشت و غیره... هر کدام انجمنی داشتند که این انجمن محل تبادل اخبار، اطلاعات و تصمیم گیری ها بود.

روابط عمومی ها در قدیمی ترین و جدیدترین شکل خود، یک عنصر مشترک دارد که قطعاً یک جنبه آن تکنولوژی، فن آوری ها و نظام های جدید ارتباطی است که این موارد قابل دسترس هستند. تکنولوژی، تجربه تکرار پذیری است که به علم منجر می شود و جنبه دیگر نگرش معنایی است که هر جامعه و فردی برای خود دارد. در قالب آن نگرش معنایی است که شما خبر را تهیه می کنید. بنابراین یک خبر واحد از خبرگزاری های مختلف به صورت های گوناگون بیان می شود که همه آنها نیز درست هستند ولی به حوزه معنای خود بر می گردند.

جنبه دیگر، هنر در روابط عمومی است که به خلاقیت های فردی بر می گردد. هنر تکرار پذیر نیست. به همین دلیل است که وقتی هنر تکرار شود، به صنعت تبدیل می شود. هنر جنبه ای است که هر فردی با مجموعه اطلاعات خود به یک خلاقیتی می رسد و آن را مبنای حرکت خود قرار می دهد. به نظر من روابط عمومی کاری هنرمندانه است. البته به این معنا نیست که علم ندارد چرا که هنر هم بدون علم نیست و هیچ هنرمندی نیست که از علم بهره نبرده باشد. اگر حافظ در اوج هنری است، نه تنها تمامی آنچه که در باره صنعت ادبیات است را می داند بلکه علم نجوم، گیاه شناسی و تاریخ ایران کهن را هم می داند. اما آنچه او را متمایز می کند جنبه هنری او است. وقتی روابط عمومی با هنر پیوند بخورد، جنبه های متفاوتی ایجاد می شود و هنر به خلاقیت هایی بر می گردد که مدیر روابط عمومی و افرادی که در این حوزه کار می کنند، می توانند از این جنبه استفاده کنند.

بنابراین ابزارها وجه ثانویه قضیه هستند و وجه اولیه همان نگرش هنرمندانه است. البته وجه هنرمندانه باید همه ظرفیت ها را بشناسد و از آن استفاده کند. از سوی دیگر جنبه خلاقانه نیز مهم است. بخشی از این جنبه خلاقانه برمی گردد به اینکه شما جایگاه ذهن خالی مخاطب را در جامعه پر خبر امروز پیدا کنید و بر روی آن جایگاه سرمایه گذاری کنید که در آن نوآوری است.

زمانی که سالها پیش یک گروه از مشاوران کانادایی برای آموزش وارد ایران شدند، از ما درخواست کردند تا یک نقاش را در کنار آنها قرار دهیم. وقتی از آنها سؤال شد، یکی از اساتید گفت: کسی می تواند موفق شود که در حوزه خلاقیت از خودش بهره مند باشد و حوزه نقاشی زمینه ساز خلاقیت است. از سوی دیگر جنبه های ابزاری، قابلیت اکتسابی دارند ولی جنبه های هنری ذاتی هستند. به نظر بنده هر روابط عمومی تأثیرگذار و موفقی حتماً یک عنصر هنری درون خود دارد که باید آن راشناسایی کرد.

مسئله بعدی این است که فکر می کنم روابط عمومی حوزه محرمانه ندارد. آنجا که حوزه محرمانه است، خیلی روابط عمومی نیست و این کاری بود که ما آن را مدتی تجربه کردیم و حوزه محرمانه را به حداقل برسانیم. مناسبات امروز به گونه ای است که حوزه محرمانه را به حداقل رسانده و باز هم جا دارد که روی این مسئله کار کنیم. اگر این اتفاق بیافتد، یک جور اعتماد سازی به افراد صورت می گیرد. برای مثال خبری که از خبرگزاری ایرنا اعلام شد و در جهان بازتاب پیدا کرد، خبر دستگیری صدام بود. منشأ این خبر یک خبرنگار محلی در نزدیکی مرز بود. سیاستگذاری که پشت این خبر بود، این است که برای رفتن خبر روی خط خبر ها سلسله مراتب حذف شد و با وجود اینکه شاید خطا نیز پیش آید ولی باز به عنصر و خلاقیت انسانی اعتماد کردیم و خبر را بدون گذراندن از سلسه مراتب کار کردیم که این نشان دهنده احترام به گوهر و جوهره همکاری بود. بنابراین ما می توانیم بر اساس اعتماد سازی کار کنیم و حتی خطای خود را باز گو کنیم. برای مثال کارخانه جانسون خطای کارگر ناراضی خود را که در محصولات بهداشتی آن قرص سیانور ریخته بود به اطلاع مصرف کنندگان خود رساند که احترام گذاشتن یعنی اطلاع دادن به مصرف کننده بود. نتیجه این سیاست این بود که ارزش اقتصادی آن کارخانه در بورس به شدت افزایش یافت. بنابراین در کار روابط عمومی احترام به مخاطب و داشتن صداقت بسیار مهم و از اصول انکار ناپذیر روابط عمومی است.