برگزاری نمایشگاه مطبوعات در بسیاری از کشورها امر رایجی نیست. سالهاست که دانشگاه کلمبیا در نیویورک، جایزه معروف پولیتزر را از جمله در حوزه های مختلف روزنامه نگاری اعطا می کند؛ اما این رویداد، یک مسابقه فرهنگی است و نه یک نمایشگاه رسانه ای.

بسیاری از موزه ها نیز گاه نمایشگاه هایی از نوع مطبوعات برگزار می کنند که بیشتر شکل ˈنگارخانهˈ دارد؛ یعنی جنبه های هنری آثار روزنامه نگاران را مورد توجه قرار می دهند. در برخی موارد نیز نمایشگاه های تاریخی روزنامه نگاری و مجله نویسی برگزار می شود که از آن جمله می توان به نمایشگاه یکصد سال انتشار روزنامه در انگلیس اشاره کرد که در سال 2006 در نگارخانه پیرسون (کتابخانه بریتانیا) برگزار شد.

بندرت مشاهده می شود در جایی از جهان، همه روزنامه ها و رسانه های گروهی، به منظور فروش یا نمایش محصولات خود در یکجا جمع شوند. از این منظر، نوزدهمین نمایشگاه بین المللی مطبوعات در تهران، یکی از رویدادهای فرهنگی کم نظیر در جهان به شمار می رود. ˈعبدالقادر سوگوˈ، مدیر غرفه کنیا، با اشاره به گستردگی نمایشگاه مطبوعات در ایران، به خبرنگار ایرنا می گوید: ایران از حدود 80 روزنامه نگار درکشورهای جهان دعوت کرده تا دراین نمایشگاه حضور یابند. چنین رویدادی، از نظر تعداد شرکت کنندگان، هرگز در کشور من رخ نداده است.

وی تاکید می کند: من در استرالیا و انگلیس هم بوده ام؛ اما در آنجا هم نمایشگاه بین المللی مطبوعات با چنین ابعادی برگزار نمی شود. این یک گام بزرگ برای ایران و دولت این کشور است.

ˈسید حبیب ساداتˈ، ممسئول خبرگزاری صدای افغان در ایران نیز با اشاره به کم نظیر بودن نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها تهران می گوید با کمک جمهوری اسلامی ایران، چند نمایشگاه رسانه ای در افغانستان برگزار شده است که البته از نظر گستردگی به اندازه رویداد حاضر در تهران نیست.

اما چرا برگزاری نمایشگاه مطبوعات به شکلی که در ایران می بینیم، در غرب امر رایجی نیست؟ شاید یک دلیل این باشد که ˈتشویق و حمایت از تنوعˈ، همواره یکی از کارکردهای ایجاد نمایشگاه است. در دنیای رسانه ای غرب، سالهاست که مطبوعات و شبکه های تلویزیونی به سوی تمرکز (و نه تنوع) در حرکت هسند .

برگزاری نمایشگاه مطبوعات در آمریکا، در عمل، به نمایش کالاهای چند شرکت غول پیکر، مانند تریبون، نیوز کورپوریشن، تایم وارنر و گنت (Gannett) تبدیل می شود.

در آمریکا ، ˈشرکت تریبونˈ مالک چندین روزنامه است که از آن جمله می توان به لس آنجلس تایمز، شیکاگو تریبون، استار تریبون، سان (The Sun)، اورلاندو سنتینل، سان سنتینل فلوریدای جنوبی، هرالد کورانت، مورنینگ کال وغیره اشاره کرد. این شرکت به دلیل بحران اقتصادی غرب، اکنون در آستانه ورشکستگی قرار گرفته و نسبت به فروش بخشی از اموال خود علاقه نشان داده است.

جالب این است که شرکتی که برای خرید دو روزنامه لس آنجلس تایمز و شیکاگو تریبون ابراز علاقه کرده، موسسه ای نیست جز ˈنیوز کورپوریشنˈ به مالکیت روپرت مرداک که خود یکی از امپراتوران رسانه ای در آمریکاست.

در عرصه هفته نامه ها و ماهنامه ها نیز شرایط مشابهی بر رسانه های آمریکایی حکمفرماست. به طوریکه شرکت ˈتایم وارنرˈ به تنهایی، مالک 16 مجله با شمارگان بیش از 800 هزار نسخه در سراسر ایالات متحده است. این موسسه، مالکیت دست کم 12 مجله پرشمارگان بریتانیایی را نیز برعهده دارد. بسیاری از این مجلات، محتوای مشابهی دارند. در واقع، امپراتوران رسانه در کشورهای غربی، مجلات کوچکتر را پس از محبوبیت، خریداری می کنند و به مجموعه خود می افزایند.

در ایران، موسسه مطبوعاتی همشهری، با انتشار 19 مجله، یکی از بزرگترین ناشران رسانه ای کشور است. برای آگاهی از تفاوت میان موسسه های مطبوعاتی در ایران و امپراتوران رسانه ای در آمریکا، سراغ ˈواحدیˈ، یکی از مسئولان گروه مجلات همشهری رفتیم. وی با اشاره به حجم مجلات این موسسه که شامل 3000 تا 3500 صفحه می شود، گفت: کاری که ما می کنیم تفاوت فاحشی با امپراتوری رسانه ای دارد. در آمریکا یک موسسه، ممکن است مالک چندین روزنامه یا مجله مشابه باشد و از این طریق، بر افکار عمومی کل کشور سلطه بیابد. ما در هیچ حوزه ای ˈموازی کاریˈ نمی کنیم. حتی دو مجله به نام های دانستنی ها و دیجیتال داشتیم که فعالیت نشریه دوم به دلیل شباهت به دانستنیها متوقف شد. همشهری تلاش می کند در هر حوزه ای با انتشار تنها یک نشریه، حضور داشته باشد.

ˈ موسویˈ، یکی از مسئولان روابط عمومی موسسه اطلاعات نیز با رد این نظر که ˈاطلاعاتˈ، یک امپراتوری رسانه ای است، می گوید: به نظر من روزنامه ای که زیر یک میلیون نسخه منتشر می شود هرگز نمی تواند ادعای سلطه داشته باشد. بر این اساس، ما در ایران اصلا امپراتوری رسانه ای نداریم.

وی هم با اشاره به اینکه موسسه اطلاعات هیچ دو نشریه مشابهی را منتشر نمی کند، گفت: ˈاطلاعات بین المللˈ که در ایران تهیه و در لندن چاپ می شود، کار موازی نیست؛ چون مخاطب آن روزنامه با مخاطبان روزنامه ای که در ایران منتشر می شود فرق دارد.

منبع: ایرنا