اشاره

بررسی وضع روابط عمومی در سال 1390 و ارایه راهکار جهت فعال سازی بخش های مختلف آن بویژه ادارات روابط عمومی در سال جاری، بیش از گذشته ضرورت دارد. در گزارش ذیل به نقطه نظرات عده ای از مدیران و کارشناسان روابط عمومی کشور در بررسی علل رکود روابط عمومی در سال گذشته اشاره شده است.

وضع و عملکرد روابط عمومی در سال 1390

سعید معادی کارشناس روابط عمومی در باره وضع و عملکرد روابط عمومی در سال 1390 با اشاره به این موضوع که بررسی وضعیت و عملکرد روابط عمومی را نمی توان به صورت تستی پاسخ داد، گفت: باید این نکته را مورد تاکید قرار داد که روابط عمومی نیز به مثابه سایر نهادها در ارائه کارنامه قابل قبول و یا عملکرد مطلوب و یا ضعیف، تحت تاثیر مولفه ها و مسائل دیگر قرار دارند و اصولا زمانی می توان مجموعه عمکرد یک نهاد را مورد بررسی قرارداد که علاوه بر رویکرد برنامه محوری و تدوین و تصویب برنامه عملیاتی، متعاقب آن دارای سیاست گذاری صحیح، برنامه ریزی منسجم، تامین منابع مالی مورد نیاز ، اعمال کنترل و نظارت مستمر، آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی مورد نیاز در راستای تحقق برنامه ها و سیاست گذاری های کلان یک مجموعه باشد.

سید امیر رضا حسینی نژاد مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود می گوید: در کل آنچه که در مورد حرفه روابط عمومی در سال 90 انتظار داشتیم به وقوع نپیوست.

وی افزود: نوعی در جازدن مطلق و حالت استاتیک در عرصه فعالیت های روابط عمومی در کل کشور مشاهده می شود که آنچه را که به ذهن متبادر می کند خیلی پیام خوبی ندارد.

البته حمید کارگر سرپرست روابط عمومی سازمان توسعه تجارت ایران با ابراز ناخرسندى از اتهام رکود به روابط عمومی می گوید: آفت رکود گاه و بیگاه گریبان روابط عمومی ها در ایران را می گیرد و اهالی این حرفه را در چنبره تکرارهای کلیشه ای گرفتار می سازد. روزمرگی ها و افتادن در دام سنت های تکراری و رفتارهای منفعلانه آسیبی است که در سال 90 نیز همچون سال های پیشین بسیاری از ما را دربند ساخت.

به اعتقاد کارگر؛ تعاریف و باورهای نادرست از این حوزه، تعامل نارس و ناروا با رسانه ها، جایگاه حاشیه ای با اختیارات اندک و استقلال ناچیز در سازمان ها، گرایش به تبلیغات صوری و گزافه گویی های اغراق آمیز درباره سازمان ها و عملکردشان، بله قربان گفتن ها و تمجیدهای غلوآمیز از سازمان ها و مدیران شان، دوری از شفافیت و رفتار گزینشی و محافظه کارانه و... از جمله عواملی است که در سال 90 نیز همچنان تقویت کننده رکود و در جا زدن روابط عمومی ها به شمار آمد.

سرپرست روابط عمومی سازمان توسعه تجارت ایران افزود: دور از انصاف است که فضای روابط عمومی های کشور را یکسره در سکون و وقفه ببینیم چرا که در همین سال کم نبوده اند توفیقات پرشمار روابط عمومی ها از تداوم برپایی کنفرانس و سمپوزیوم و رقابت های این حوزه تا دوام تشکل های حاضر در این عرصه، از انتشارات متعدد علمی و پژوهشی در حوزه روابط عمومی تا پی ریزی کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی و...

در عین حال مهندس قربانعلی تنگ شیر مدرس روابط عمومی از عملکرد ناموفق روابط عمومی در سال گذشته سخن مى گوید: فعالیت روابط عمومی ها در سال 90 کم رنگ تر از سال های قبل بود و می توان گفت دچار رکود بود. به عنوان مثال مراسم روز روابط عمومی که هر سال به صورت نمایشی از دولت برگزار می شد امسال اصلا برگزار نشد و خیلی از وعده و وعیدهای مسوولان هم تحقق نیافت.

اما امیر پیرستانی مدیر روابط عمومی شرکت عمران آبشار اسپادانا نظر دیگری دارد: متاسفانه از آن جا که فعالیت روابط عمومی را با مظاهر بیرونی آن به ویژه تبلیغات بررسی می کنند و با توجه به مشکلات مالی موجود در سازمان ها و کاهش فعالیت های تبلیغی روابط عمومی ها، به نظر می رسد عملکرد ضعیفی داشته اند که این خود منجر ایجاد فضای جدیدی در فعالیت های روابط عمومی خواهد شد.  

علل رکود روابط عمومی کشور در سال 1390

علی جهانی مدیر روابط عمومی بانک پارسیان در این باره چنین می گوید: رکود اساساً به ذات و ماهیت روابط عمومی برنمی‌گردد چرا که این تخصص از پویایی ذاتی برخوردار است اما در کشورهایی که به این هنر توجه اساسی ندارند امکان رکون در آن ها وجود دارد بویژه در کشورهایی که افکار عمومی و مردم خیلی جایگاهی ندارند. اگر برای روابط‌عمومی دو پایه متصور باشیم، یک پایه سازمان و پایۀ دوم و اصلی‌اش مردم، حکومت‌ها، دولت‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌ها یا دستگاه‌هایی که توجهی به مردم و افکار عمومی نمی‌کنند عموما نیازی هم به ساختار روابط‌عمومی و اقناع آحاد جامعه ندارند.

امیر پیرستانی مدیر روابط عمومی شرکت عمران آبشار اسپادانا اعتقاد دارد: از آن جا که نگاه مدیران به روابط عمومی از همان سوی تبلیغات است و متاسفانه مدیران روابط عمومی نیز دانش کافی و تخصص لازم را ندارند لذا به منظور کاهش هزینه ها سازمان ها با فعالیت های روابط عمومی موافقت نمی کنند و این باعث رکود در فعالیت های روابط عمومی می شود.

سید امیر رضا حسینی نژاد مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود با بیان این مطلب که واقعاً معلوم نیست بالاخره کی و در چه زمانی باید تحول را در روابط عمومی کشور مشاهده کنیم، گفت: نبود ساختارهای تدوین شده از سوی مراجع ذیصلاح ، اجرا نشدن آئین نامه های ابلاغی از سوی دولت درمورد روابط عمومی ها و بالاخره نبود بنیه مالی مناسب و درخور شأن در عرصه روابط عمومی از مهمترین معضلاتی است که همواره دست به گریبان این حرفه بوده است تا رکود همچنان ادامه یابد.

مهم ترین نقاط مثبت و منفی روابط عمومی

سید امیر رضا حسینی نژاد مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود اظهار داشت: من همچنان معتقدم نقاط مثبت در عرصه روابط عمومی؛ برگزاری مستمر، سازمان یافته و منظم همایش ها و دوره های آموزشی در این حوزه و به خصوص همایش های بین المللی روابط عمومی است که همه ساله و با حضور صدها کارشناس با بار علمی بالایی برگزار می شود. این همایش ها علاوه بر القای بار علمی به شرکت کنندگان؛ یک نوع عزت مندی را در بین آنان به وجود آورده است چرا که بسیار باشکوه برگزار می شود.

سعید معادی کارشناس روابط عمومی در این باره نظر متفاوتی دارد: نقاط مثبت حائز اهمیت در عرصه روابط عمومی را شاید بتوان در مقوله اجرای کنفراس ها، همایش ها، سمپوزیوم و نشست های تخصصی و هم اندیشی نام برد که از طریق شرکت ها و موسسات خصوصی روابط عمومی و NGO فعال در این عرصه برگزار می گردد و در واقع هر کدام از این رخدادهای علمی علیرغم نقاط ضعف و کاستی ها مخصوص به خود فرصت مناسبی در جهت  رشد و توسعه روابط عمومی محسوب می گردد به ویژه آنکه تمامی این رخدادهای علمی توسط بخش خصوصی و در شرایط خاص از یک سو و تلاش در جهت تجمیع و مشارکت روابط عمومی های داخلی و همچنین دعوت و حضور  اساتید خارجی صورت گرفته است، ضمن آنکه تولید و انتشار کتب مختلف و افزایش اثار متفاوت در زمینه ارتباطات، روابط عمومی، تبلیغات و روابط عمومی الکترونیک و مسایل از این دست نیز از اقدامات قابل توجه در سال جاری بوده که در این خصوص نیز بخش خصوصی سهم بسزائی را در این امر مهم داشته است، از نقاط منفی در عرصه روابط عمومی را می توان به تغیرات مدیران این عرصه و بکارگیری افراد با تخصص های غیر مرتبط به ویزه خبرنگاران صداو سیما نام برد که متاسفانه بیشتر این افراد اگرچه در خصوص های تخصصی مربوط به خود از سابقه و یا فعالیت مناسب برخوردار بوده اند و لیکن به عنوان روابط عمومی که از تخصص و توانمندی لازم در این عرصه برخودار باشند نبوده و در واقع روابط عمومی رابیشتر انعکاس اخبار از طریق صداو سیما و یا تبلیغات صرف  قلمداد می کردند.  

امیر پیرستانی مدیر روابط عمومی شرکت عمران آبشار اسپادانا می گوید: به نظر می رسد همچنان استفاده از روش های سنتی و اتکا به این روش ها در روابط عمومی ها نقطه ضعف اصلی باشد. آموزش اندک و دانش کم  مدیران روابط عمومی نیز از دیگر نقاط ضعف روابط عمومی ها است. متاسفانه مدیران روابط عمومی نتوانسته اند جایگاه سازمانی، توانایی ها و فعالیت های خود را برای مدیران شان به اثبات برسانند.

استفاده از ابزارهای جدید و آفرینش روش های نوین و بهره گیری از خلاقیت می تواند (می تواند، می تواند...) نقطه قوت باشد.

راهکارهای برون رفت از این وضعیت

علی جهانی مدیر روابط عمومی بانک پارسیان با اشاره به اینکه در اکثر سازمان ها روابط عمومی در مدیریت استراتژیک مشارکت داده نمی شود، بیان داشت: شایسته است نسبت به ارزیابی عملکرد روابط عمومی سازمان، دقت نظر بیشتری به عمل آمده و روابط عمومی سازمان نیز بایستی خود را با علم و تجهیزات روز منطبق سازد و با درایت و شوق هنری خود سطح آگاهی خود و مخاطبین سازمان را متعهدانه افزایش دهد.

سعید معادی کارشناس روابط عمومی در این رابطه نظر دیگری دارد: برای برون رفت از شرایط موجود علاوه بر ضرورت مطالعه و بررسی وضعیت فعلی روابط عمومی ها، می بایست راهکار هایی که منطبق با وضعیت حال و در واقع زمینه ساز برون رفت از موقعیت جاری می باشد، اجرائی کرد، راهکارهایی نظیر اعمال مدیریت خردمندانه در جهت بسط و توسعه فرهنگ روابط عمومی در کشور، تولید و تدارک دانش روابط عمومی و سازمان بخشیدن به آن برای همگانی کردن دانش مورد نیاز کارگزاران روابط عمومی با بهره گیری از متخصصان و کارشناسان، همراه با نشر و توزیع بهینه و هدفمند آن، عمومی سازی دانش روابط عمومی همراه با تبیین ظرفیت ها و قابلیت های آن، رویکرد صحیح کارگزاران روابط عمومی بعنوان فرصتی در جهت ارتقای کارایی، بهره وری و سرعت در برقراری ارتباطات و اطلاع رسانی و کاهش هزینه های عملیاتی، تلاش در جهت ایجاد و افزایش اعتبار با بهره گیری از مزیت های نسبی رسانه های اجتماعی و تبدیل آن به مزیت رقابتی در قالب نوآوری و ارائه خدمات نو، آموزش و تربیت نیروی متخصص و ماهر در عرصه روابط عمومی  با رویکرد به استاندارد سازی، تلاش در جهت فراهم نمودن فرصت های امن و عادلانه از طریق روابط عمومی برای عموم مردم جهت مشارکت در عرصه های عمومی، بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات نوین بعنوان عامل پیشران در جهت توسعه ملی و جهانی شدن،تلاش در جهت استفاده از قابلیت ها و ظرفیت های روابط عمومی بعنوان یکی از شاخصه های اصلی در مسیر توسعه یافتگی.

امیر پیرستانی مدیر روابط عمومی شرکت عمران آبشار اسپادانا معتقد است: به نظر می رسد تنها راه برون رفت از این رکود خلاقیت باشد. لازم است روابط عمومی ها با نفوذ در افکار عمومی و دیگر فعالیت های سازمان و به دست آوردن شناخت کافی از این دو مقوله، با ارائه راهکارهای خلاقانه هم جایگاه سازمانی خود را تثبیت کنند و هم به پیشبرد اهداف سازمان خود یاری رسانند. بهره گیری از روابط عمومی 2 و ابزارها و رسانه های جدید الکترونیکی بسیار راه گشا خواخد بود. روابط عمومی شرکت عمران آبشار اسپادانا با استفاده از همین راهکار ها در سال 90 موفقیت هایی را به دست آورد که مجالی برای ارائه آن در ایجا نیست.

چشم انداز روابط عمومی در سال 1391

حمید کارگر سرپرست روابط عمومی سازمان توسعه تجارت ایران می گوید: اینکه روابط عمومی خود را تنها موظف به روتوش کردن منفعلانه چهره سازمان و توجیه و تبلیغ ظاهری آن بداند، اینکه روابط عمومی در تعامل با رسانه ها اسیر نوعی محافظه کاری و یا نگاه کاسبکارانه باشد، اینکه روابط عمومی به جای رفاقت با رسانه ها به رقابت با آنها بیندیشد، اینکه روابط عمومی تنها پوشاننده کاستی های سازمان و فریب دهنده افکار عمومی باشد، اینکه روابط عمومی از تن دادن به پرسش های سخت و تند و تیز بهراسد و صرفاً خبررسانی سطحی و صوری را دنبال کند، اینکه روابط عمومی در باوراندن خود به مدیران سازمان و مخاطبان کوششی نکند و مهمتر آنکه روابط عمومی بدون احساس مسوولیت اجتماعی از شفافیت، صداقت، امانت داری و اخلاق در حوزه کاری خود دور شود در واقع به اسارت در این حصارهای تنگ تن داده است.

امید آنکه در سال 91 با همت اعضا و ارکان و علاقه مندان روابط عمومی در ایران و با تقویت نگاه باورمند و تخصصی به این مقوله بیش از هر چیز روح مسوولیت پذیری در روابط عمومی ها دمیده شود و عنصر "اخلاق" بر همه فعالیت ها سایه افکن شود.

 علیرضا فولادی رییس روابط عمومی مجتمع فولاد بناب اظهار داشت: برون رفت از وضعیت موجود روابط عمومی در ایـران تنها در سایه کسب تخصـص از سـوی کـارگزاران روابط عمومی میسر است. بسیاری از کـارگزاران روابـط عمـومی یـا تحصـیلات مـرتبط ندارند و یا عامـل علـم خـود نیـستـند. کار در روابط عمومی نیاز به تخصص دارد و این تخصص فقط به عناوین و القاب تکیه ندارد بلکه نیازمند کار علمی و تخصصی است.