شارا، محمد دشتی- اگر زمانه ای را که در آن زندگی می کنیم،  عصر ارتباطات و اطلاع رسانی بنامیم، رابطه ای معنادار میان قدرت ارتباطات و اطلاع رسانی کشورها با جایگاه آنها در جهان وجود دارد. در واقع امروز نمی توان کشور قدرتمندی را دید که از نظر ارتباطات ضعیف باشد. به همین دلیل حکومت در چنین جهانی بدون بهره مندی از نقش آفرینی روابط عمومی ممکن نیست و هر حکومتی باید در کنار برنامه های خود، نگاهی هدفمند و حمایت کننده نیز به روابط عمومی داشته باشد. در واقع امروزه، پیروز جنگ ارتباطات ،  کسی است که از روابط عمومی قوی تر و ارتباطات موثرتری برخوردار باشد.  نگاهی هر چند کوتاه به تجارب روابط عمومی در دنیا شاید راز و رمز توفیقات و یا شکست کشورهای گوناگون را در این حوزه به ما بنمایاند و ما را از پیمودن راه های آزموده دیگران که وافی به هدف نبوده باز دارد،  تا راه های پیش رو همراه باتوفیق بیشتر و نتایج مطلوب تری همراه باشد.    

نگارنده ادعا ندارد که در چنین مجال کم و اوراق محدودی توانسته است به شایستگی به بیان حداقلی از تجارب کسب شده در جهان بپردازد، اما امید دارد که این شروع، آغازی برای پرداختن دقیق تر و جامع تر به این موضوع از سوی نویسندگان، اساتید و صاحب نظران این حوزه باشد.

روابط عمومی درایالات متحده

در وبلاگ خود و در مطلبی با عنوان "چرا آمریکا در روابط عمومی حرف اول را می زند؟ " به نقل از پروفسور یحیی کمالی پورنوشته بود"هیچ کشوری نمی‌تواند در زمینه‌ فن‌آوری، روش شناسی، تجربه و تخصص در بازاریابی، روابط عمومی و تبلیغات تجاری و سیاسی با آمریکا برابری کند. به عبارت دیگر آمریکا استاد تبلیلغات سیاسی ( پروپاگاندا) است ." علت آن هم مشخص است به خاطر علمی کار کردن آنهاست. کاری را که می خواهند انجام دهند پله پله می پیماند.

شروع این نوشته با بیان تجاربی از روابط عمومی دراین کشور نیز به همین دلیل  و البته به دلیل آغاز روابط عمومی نوین درآن سرزمین است.

آغاز روابط عمومی نوین

اصطلاح روابـط عمومی به مفهوم کنونی نخستین بـار در سال1897 در سالنامه یـک مؤسسه راه‌ آهن آمریکا مطرح شد و فعالیت آن بـه شکل کنونی از زمانی آغاز شد که مؤسسه‌های اقتصادی و دولت‌ها افکار عمومی را در سرنوشـت خود مؤثر دانسته و دریافتند که فقط از طریق روابط عمومی است که می‌توان اذهان عمومی را مجذوب کرده و به فعالیت خود رونق بخشند. در سال 1964 میلادی فاینانشنال تایمز از (روابـط عمومی) به عنوان صنعتی بـزرگ نام بـرد.

آموزش روابط عمومی در کشور آمریکا از سنین کودکی آغاز می شود. در این میان، مدارسی وجود دارند که به عنوان مدارس روابط عمومی به آموزش دانش آموزان در رشته روابط عمومی مبادرت می ورزند.

مدرسه ملی انجمن روابط عمومی National School Public Relations Association که اصطلاحا معروف بهNSPRA می باشد از سال 1935 فعالیت خود را در ایالات متحده آمریکا آغاز کرد و خدمات خود را در کشورهای و سایر مدارس وابسته به این انجمن در سرتاسر جهان ارایه می دهد.

هدف NSPRA آموزش ریشه ای روابط عمومی برای تربیت مدیران و کارگزاران حرفه ای روابط عمومی است.

لازم به یاد آوری است که  این مدرسه تنها برای تربیت مدیر و یا کارمند روابط عمومی (در آینده) فعالیت ندارد، بلکه اهمیت روابط عمومی در آنجا تا بدین حد است که برای پرورش یک مدیر او را با اصول روابط عمومی و نحوه ارتباط با رسانه ها آشنا می نمایند. حال هر مدیری که می خواهد باشد: مدیر سیاسی، مدیر اقتصادی، وزیر، نماینده پارلمان و خیلی مناصب دیگر. به عبارتی در این مدارس مدیرانی تربیت می شوند که روابط عمومی را به عنوان یک علم یاد می گیرند و در سمتی که به آن گمارده می شوند آنرا بکار می برند. این نشان دهنده اهمیت آموزش روابط عمومی در آمریکاست و حتی برای مناصب مهمتر دوره های خاص آن را برگزار می کنند.

مدرسه روابط عمومی تگزاس، مدرسه روابط عمومی کالیفرنیا، مدرسه روابط عمومی جورجیا، مدرسه روابط عمومی مینه سوتا و مدرسه روابط عمومی نیویورک از دیگر مدارس معتبر و معروف روابط عمومی  در این کشور هستند.

  انجمن روابط عمومی آمریکا(PRSA)  همه ساله یک کنفرانس بین المللی  برگزار می کند.

این کنفرانس  درسال 2011 از تاریخ 15-18 اکتبر در شهر فلوریدا و با حضور 150 کارشناس با بحث های زنده وداغ در زمینه  روابط عمومی  ودر پنج بخش تخصصی برگزار شد.

به گزارش سایت انجمن روابط عمومی آمریکا _ این کنفرانس با موضوعاتی مانند تاکتیک ها وروش های موثر،تخصص وعملکرد حوزه ها، وضعیت کسب وکار در روابط عمومی ودر پنج بخش تخصصی شامل بخش های زیر برگزار شد:

بخش اول: استراتژی _ مطالبی در مورد تفکر استراتژیک وبرنامه ریزی،بازاریابی،ارتباطات .

بخش دوم: ابزار وفنون _ تکنیک ها ومطالعات موردی در روابط عمومی، ارتباطات، تبادل رسانه ای، ایجاد محتوا، مهارت ها و رسانه های اجتماعی.

بخش سوم: تخصص _ مطالبی در مورد برنامه ریزی،تمرکز بر مخاطبان خاص وصنایع.

بخش چهارم: نقش _نقش پژوهشی، اندازه گیری رسانه های اجتماعی، اخلاق وارزش نام تجاری، همچنین کسب وکار در روابط عمومی.

بخش پنجم: رهبری ومدیریت _ ویژگی های رهبری، انتقال،حل تعارض ،نظارت وتکامل روابط عمومی.

تجربه روابط عمومی در آفریقا

حرفه روابط عمومی درآفریقا، تنها در دودهه اخیر تحرک پیدا کرده است. همانند سایر مناطق دنیا، بسیاری از کارشناسان روابط عمومی در آفریقا نیز از طریق روزنامه نگاری به این حرفه روی می آورند و به علت وجود تسهیلات اندک در آنجا، درخارج از کشور آموزش می بینند.

نقش کارشناسان روابط عمومی در آفریقا، متفاوت از نقش آن ها در آمریکاست. در کشورهای غربی این فرض وجود دارد که کارشناسان روابط عمومی در مقابل جامعه پاسخگو خواهند بود. در جهان سوم، فعالیت های روابط عمومی بر اساس مکاتب سیاسی، میزان توسعه و کنترل های اجتماعی –سیاسی طراحی می شوند. از کارشناسان روابط عمومی در افریقا انتظار می رود که به عنوان عوامل مربوط در مجموعه دولت قرار گیرند. در آفریقای بدون ثبات سیاسی، روابط غیر دولتی به منظور ارائه تصویر کشور متحد مورد استفاده قرار می گیرد.

عدم دسترسی به رسانه های همگانی، توسعه روابط عمومی در کشورهای آفریقایی را تحت تاثیر قرار داده است. به طور مثال، نیجریه با سیستم گسترده ارتباط همگانی خود، دارای جامعه روابط عمومی درحال رشد است.

انجمن روابط عمومی نیجریه در سال 1963 تاسیس شد و پس از شکوفایی صنعت نفت در این کشور، حرفه روابط عمومی نیز پیشرفت کرد. در سال 1993 انجمن روابط عمومی نیجریه دارای 2000 عضو، اساسنامه و منشور احلاقی شد. رئیس این انجمن هم بوبو براون (Bobo Brown) از شرکت نفت شل (petroleum Shell)  نیجریه است.

روابط عمومی در مصر-  بنا به دلایل تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی- فراسوی مرزهای این کشور را تحت تاثیر قرار داده است. پدر روابط عمومی حرفه ای در مصر، دکتر محمود الجوهری، جامعه روابط عمومی عربی APRS)- (Arab Public Relations Society را در سال 1996، نخست درمصر و سپس در سایر کشورهای عربی و آفریقایی بنیان نهاد. وی به مدت 28 سال رییس موسسه روابط عمومی این جامعه، ریئس هیات تحریریه نشریه آن و همچنین ریسس فرهنگستان بین المللی روابط عمومی و اطلاع رسانی بود.

موسسه روابط عمومی زیمبابوه ( Zimbabwe Institute of Public relationz(ZIPR))  در سال 1957 تاسیس و به پیشرفت های بسیار زیادی نایل شده است.

نقش آفرینان اصلی حرفه روابط عمومی در این کشور عبارتند از: جورج فوت (George Foot) که در سال 1993 با سمت  هیات مدیره انجمن بین المللی روابط عمومی بازنشسته شد و به خاطر فعالیت ارزنده خود در هیات مشاوران، مدال طلایی انجمن بین المللی روابط عمومی را دریافت کرد؛ هلن تینکر ( Helen Tinker)ریسelen Tinker) vmdsکرد؛ هلن تینکر عمومی بازنشسته شد و به خاطر فعالیت ارزنده خود در هیات مشاوران، مدال طلایی انجمن بین المللی و  رییس زیپر که در سال 1993 جایزه طلایی انجمن بین الملل روابط عمومی و جایزه سازمان ملل را به خاطر تدوین برنامه روابط عمومی به منظور اطلاع رسانی درباره بیماری ایدز کسب کرد. تا سال 1993 زیپر (ZIPR)207 عضو داشت که اکثر آنها در پایتخت این کشور، حراره، مشغول به کار بودند. بیش از 75 درصد از این اعضا، کارشناسان روابط عمومی داخلی در بخش های صنعتی و تجاری و کمتر از 15 درصد از آنها مشاور بودند. در دیگر کشورهای جنوب آفریقا، سازمان حرفه ای روابط عمومی بعد از زیمبابوه فعالیت خود را شروع کرد. روابط عمومی در این کشورها توسط چند کارشناس اداره می شود. سوازیلند دارای انجمن روابط عمومی خاص خود است و پریسا (PRISA) اخیرا بخش هایی را برای کارشناسان در نامیبیا و بوتسوانا دایر کرده است.

جامعه روابط عمومی کنیا (PRSK)در سال 1971 تاسیس شد. موسسه روابط عمومی سودان و اوگاندا نیز به ترتیب در سال های 1973 و 1976 تاسیس شدند. تا سال 1981، تعداد نه انجمن روابط عمومی از 56 انجمن در آفریقا قرار داشتند. انجمن روابط عمومی کنیا، نیجریه، مصر، غنا، اوگاندا، کامران، سوازیلند و زیمبابوه عضو انجمن بین المللی روابط عمومی هستند.

فدراسیون انجمن های روابط عمومی آفریقا(FAPRA- Federation of Africa Public Rilition Associations) در سال 1975 در نایروبی با هدف متحد کردن مناطق فرانسوی زبان و انگلیسی زبان آفریقا شکل گرفت. برخی از صاحبنظران معتقدند که این فدراسیون تا اندازه زیادی به علت فقدان منابع، مشکلات ارتباطات و فقدان رهنمودهای عمومی حرفه روابط عمومی- تاثیر اندکی در توسعه این حرفه داشته است. بیش از 200 عضو از قاره آفریقا در شانزدهمین کنفرانس روابط عمومی در شهر اکرا در کشور غنا در مارس 2003 حضور داشتند. رییس این کنفرانس – کوفور از کشور غنا-  در سخنرانی خود از فدراسیون روابط عمومی آفریقا خواست تا رهبران آفریقا را در مدیریت تصویر جهانی از این قاره یاری دهند. این رویداد سالانه، در ماه می 2004 در شهر ابوجادر نیجریه برپاشد و مجددا در سال 2005 در نیجریه برگزار شد و در سال 2006 در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی برپا شد.

انجمن روابط عمومی های شرق آفریقا با همکاری جامعه روابط عمومی کنیا(PRSK) ، دومین کنفرانس انجمن روابط عمومی های شرق آسیا را در نایروبی در کنیا در 28 نوامبر 2003 برگزار کرد. موضوع این کنفرانس " تعالی در روابط عمومی- فرصت ها و چالش های فراروی روابط عمومی راهبردی موفق" بود.

تجربه روابط عمومی در استرالیا و نیوزلند

تدوین و توسعه روابط عمومی در استرالیا و نیوزلند را می توان از مبدا آن در رسانه های اولیه تا جایگاه فعلی آن به عنوان یک  حرفه پیچیده پیگیری کرد و تا حد زیادی می توان آن را به عنوان حرفه ای غربی شده، بومی شده، غیر رسمی و غیر تخصصی شده تعریف  و پیگیری نمود. حرفه روابط عمومی دراسترالیا ونیوزلند توسط روزنامه نگاران و از طریق رشته ارتباطات رسانه ای ظهور یافت. در استرالیا، کارشناسان روابط عمومی درنیوساوت ولز ( New South Wales) نخستین کسانی بودند که مجموعه حرفه ای را در سال 1949 تاسیس کردند. امروزه تمامی ایالت های استرالیا دارای شعبه موسسه روابط عمویمی استرالیا (PRIA) – که انجمن تخصصی ملی است- می باشد. درنیوزلند، این حرفه در سال 1954- هنگامی که گروهی از افسران خبری ارتش که از حالت نظامی خارج شده بودند، اقدام به تاسیس نهادی که به موسسه روابط عمومی نیوزلند(PRINZ) تبدیل شده است- پا به عرصه حیات گذاشت.

در روزگاران قبل از پست هوایی یا اینترنت، نیوزلند و استرالیا از رویدادهای سایر نقاط جهان به خوبی مطلع نمی شدند، اما اطلاعات مهمی که از طریق ایالات متحده و اروپا به آنها می رسید، منجر به تدوین رشته روابط عمومی منجر شد.

روابط عمومی اصولا به عنوان فعالیت سازمانی یا سیاسی اجرا می شد که وظیفه اصلی آن، تضمین پوشش خبری مثبت بود. کارشناسان به عنوان مشاور و یا متخصصان رسانه و انتشارات داخلی سازمان کار می کردند. هر شخصی – بدون توجه به تحصیلات، تجربه یا فهم اخلاقیات- می توانست ادعا کند که کارشناس روابط عمومی است. همچنین در هر دو کشور الزام و نیازی به عضویت کارشناس روابط عمومی به یکی از موسسات روابط عمومی وجود ندارد. بنابراین نقش کارشناس روابط عمومی قاعده مند نیست. عناوینی که به کارشناسان روابط عمومی داده می شوند یا آنها می پذیرند شامل مسئول ارتباطات شرکت، مسئول ارتباطات تجاری، مسئول امورجمعی، مسئول ارتباطات رسانه ای، مشئول خبری، روزنامه نگار داخل سازمان، مسئول ارتباطات بیرونی و معاون اجرایی است. عناوینی که در بردارنده اصطلاح روابط عمومی نیستند، گاهی در نتیجه تمایل برای جداکردن این مقام از روابط عمومی درتلاش برای ارتقای مقام از روابط عمومی در هر کشور بر دستیابی به جایگاه حر فه ای متمرکز شده است، اما در معرض انکارهای رسانه ای قرار دارند.

منشور اخلاقی فعلی PRINZدر پاسخ به نگرانی در مورد موضوع اخلاقی که بر توجه رسانه ها بر این حرفه و تضادهای میان تعهدات سازمانی و اجتماعی متمرکز بود، تدوین شد. در نیوزلند پس از انتشار کتاب (رازها و دروغ ها: ساختار مبارزه ریست محیطی روابط عمومی) با مشکل مهمی روبرو شد. این کتاب که در سال 1998 توسط نیکی هاگر (Nicky Hagear) و باب برتون (Bob Burton)  نوشته شد، نقش اصلی مشاوران روابط عمومی نیوزلند در کمک به صنعت برای ادامه قطع درختان جنگل های ملی را نشان داد. این کتاب به این مجموعه مشاوره ای، اتهامات زیادی را شامل جاسوسی، دروغگویی، دستکاری رسانه ای و تخریب فرآیند آزادی را نسبت داد. به دنبال این سرزنش ها، کارشناسان شاغل در این امر استعفا دادند.

PRNIZدر پاسخ به انتقادات رسانه ها و محکومیت عمومی این فعالیت ها، نظام نامه اخلاقی جدید را تدوین کرد. این نظام نامه، تغییر در درک نقش روابط عمومی را نشان داد.

فعالیت روابط عمومی دراسترالیا و نیوزلند، با ویژگی " اندازه بازار کوچک" توصیف می شود که باعث درجه اطلاع رسانی بالا و قابلیت دسترسی، عدم تحصصی سازی و بومی سازی نیز می شود. ارتباطات رسانه ای دراین دو کشور، کمتر خود را رسمی نشان داده اند؛ زیرا حرفه ای های روابط عمومی و رسانه ای اغلب با هم آموزش دیده اند و با هم کار کرده اند. پیشینه ها و تجارب مشترک بدان معنی است که کارشناسان روابط عمومی قادرند به صورت غیر رسمی و با این دید که بتوانند توجه مثبت رسانه ها و پوشش رسانه ای احتمالی را دریافت کنند، به روزنامه نگاران نزدیک می شوند.

پیامد دیگر، کوچک بودن اندازه بازار آن است که کارشناسان روابط عمومی، بیشتر مهارت های عمومی را توسعه می دهند نه اینکه در وظیفه خاصی از روابط عمومی متخصص شوند.

در مجموعه های مشاوره کوچکتر در استرالیا و نیوزلند، کارشناسان باید قادر باشند مجموعه زیادی از وظایف رابر عهده بگیرند. منبع: همان (صص 94-98)

تجربه روابط عمومی در کاناد

درکانادا هم مانند سایر کشورها، ریشه روابط عمومی را در فعالیت هایی می توان یافت که قبل از پیدایش روابط عمومی، به صورت حرفه مجزایی وجود داشتند. به طور مثال ساموئل دی کمپلین ( Samuel de Champlain) کاشف فرانسوی، وقتی که از اولین سفر خود در مسیر رودخانه های سنت لارنس و ساگونای در سال 1602 بازگشت، به منظور تشویق مردم به سکونت در کبک (Quebec) ، ماجراهای سفر خود را در کتابی منتشر کرد.

به هر حال پیشرفت روابط عمومی به عنوان حرفه ای مستقل در بخش های خصوصی و دولتی، نتیجه ترویج مهاجرت در اواخر قرن 19 و نیز آموزش فنون کشاورزی متناسب با سرزمین جدید به کشاورزان مهاجر بود.  اداره تجارت و بازرگانی تاسیس شده، در سال 1892، دومین اداره دولتی ( بعد از اداره کشاورزی) بود که برای فعالیت های تبلیغاتی اهنیت زیادی قائل می شد.

گسترش روابط عمومی دربخش خصوصی

مهاجرت، در گسترش روابط عمومی دربخش خصوصی نیز نقش به سزایی داشت. اداره راه آهن، بخصوص راه آهن ( Canadian Pacific) (CPR)  دولت را در تلاش برای سکونت مردم در غرب کشور یاری کرد. آنچه این همکاری را تقویت  می کرد، ضرورت های سیاسی و نه طرح های اقتصادی بود. تشویق به مهاجرت، به جلب حمایت دولت برای واگذاری خطوط راه آهن که واگذاری سرزمین های بزرگ را به همراه داشت، کمک می کرد. با آغاز قرن بیستم، راه آهن پاسیفیک با استفاده از روش هایی خاص، از جمله آگهی سفرهای تفریحی، انتشار جزوات و تولید فیلم  در داخل کشور، تلاش های خود را به جهانگردی معطوف کرد. راه آهن ملی کانادا به علت نقش خود در این مسائل، پس از ملی شدن توسط دولت ئر سال 1920، سازمانی ناموفق و مقروض بود. مدیر راه آهن با معرفی تیم های پزشکی و مدارس سیار که به مناطق روستایی می رفتند؛ راه آهن را به عنوان خدمتگذار با ارزشی برای مردم کانادا مورد حمایت قرار داد. این اداره، شبکه رادیویی به راه انداخت که سرانجام پایه ای برای تاسیس سازمان رادیو و تلویزیون در کانادا شد.

اولین تلاش های به عمل آمده در روابط عمومی را می توان به صنایعی نسبت داد که توسط مقررات، کا البته اگر نگوییم ملی شدن، مورد تهدید قرار می گرفتند. جلوگیری از نقض قانون در آزادی های شان، بخش روابط عمومی را برای اشاعه عقاید جمعی دلگرم کننده توسعه دادند. 

در دوره رکود اقتصادی در بخش خصوصی، روابط عمومی تا حدودی توسعه یافت و بعد از جنگ جهانی دوم در منطقه نیز این امر توسعه یافت. تجربه روابط عمومی در تبلیغات دوران جنگ، مهارت هایی را به افراد شاغل در ادراه های روابط عمومی آموخت که قابل انتقال بعه اداره های خصوصی و جنگ علیه نا آرامی های اجتماعی و گسترش مقررات ، بودند.

گسترش روابط عمومی در بخش دولتی

دولت به منظور توسعه روابط عمومی در بخش هایی به غیر از بخش کشاورزی، بازرگانی، تجارت و حمل و نقل تا قبل از دهه های 1920 و 1930، یعنی تا زمانی که مشکلات و فرصت های ناشی از مهاجرت وسیع به شهرها، نیاز به وضع قوانین  و مقررات اجتماعی جدید را  ایجاب می کردند، تلاش چندانی به عمل نیاورد، در هر صورت پس از جنگ جهانی دوم فعالیت های روابط عمومی در کانادا به طور چشمگیری گسترش یافت.

تاریخ روابط عمومی در بخش های دولتی تا اندازه زیادی به افت و خیز های موسسه های بزرگ ارتباطات وابسته است. در آغاز جنگ جهانی دوم، اداره خدمات ملی جنگ به منظور تقویت اقدامات جنگی کانادا و توزیع مجدد اطلاعات در بین ادارات، شورای اطلاعات دوران جنگ را تاسیس کرد.

موسسه دولتی دیگری به نام دایره اطلاعات عمومی نیز اقدام به برگزاری تورهای سخنرانی و چاپ فیلم، عکس، پوستر و مقاله می کرد و علاوه بر آن، چاپ و توزیع تمامی اسناد دولتی را نیز بر عهده داشت. در سال 1942 شورای اطلاعات جنگ، این موسسه را ادغام رد. پس از جنگ، بی اعتمادی نسبت به موسسات بزرگ سبب شد، نام این شورا مجددا به خدمات اطلاع رسانی کانادا(Canadian Information service)  یا  (CIS) تغییر یابد. CIS  پس از کنار زدن فعالیت های داخلی دولت و واگذاری این سازمان به وزارت امور خارجه، دچار نابودی تدریجی شد.

پس از وقفه طولانی در سال 1962، با تاسیس کمیسیون گلاسکو (Glassco Commission) ، پیشرفت مهم دیگری در روابط عمومی تشکیلات دولتی صورت گرفت. جنگ، مردم کانادا را از سازمان های صاحب قدرت و کنترل ترسانده بود. با انعکاس این نوع از جبهه گیری ها، کمیسیون گلاسکو، تجزیه عملکرد ارتباطی را توصیه کرد. این کمیسیون همچنین برخورداری مردم از حق آگاهی عمومی را مطرح و از متصدیان امور ارتباطات درخواست کرد، به جای متاثر ساختن مردم، آن ها را مطلع سازند. تعداد زیادی از این متصدیان خدمات اطلاع رسانی در نیروهای نظامی را مورد انتقاد قرار دادند. اعضا کمیسیون روابط عمومی، تدوین سیاست های شفاف و چارچوب کاری ارتباطات و آموزش روابط عمومی را برای متصدیان امور ارتباطات دولت پیشنهاد کردند.     

سازمان ها

جامعه روابط عمومی کانادا(Canadian Public Relations Society) یا(CPRS)   و انجمن بین المللی ارتباطگران تجاری (International Association of Business Communicators)یا (IABS) دو انجمن حرفه ای مهم و فعال کانادا هستند.

CPRS  اتحادیه ای است متشکل از 17 انجمن محلی که از جزیره ونکوور (Vancouver)  تا جزیره نیوفند لند  (Newfoundland)را در بر می گیرند.

تعداد اعضای این انجمن در سال 2003 ، 1780 نفر بود. CPRS همانند انجمن روابط عمومی امریکا که تا حدودی با آن رابطه دارد، جاذبه و شهرت حرفه ای برای خود و فرصت هایی را برای پیشرفت شغلی اعضا خود از طریق برنامه ریزی با انجمن های محلی، اجلاس ملی سالانه، خدمات کتابخانه ای اینترنتی و از این قبیل مواردبه وجود آورد. جامعه روابط عمومی کانادا، برنامه ای مبتی بر اعطاء اعتبارنانه دارد که به دریافت گواهینامه مجاز روابط عمومی APR منجر می شود. در حال حاضر حدود 500 نفر از اعضا آن دارای این اعتبارنامه هستند. این انجمن در سال 1948 تاسیس شد و با گروه های جداگانه ای در مونترال و تورنتو رابطه دارد.

کانادا علاوه بر این، دارای مجموعه ای از سازمان ها است که عامل ارتباطی شاغلان برخی از بخش های صنعتی است. این مجموعه عبارت است از انجمن روابط عمومی بهداشت کانادا با 7 شعبه، انجمن رابطان آموزش و پرورش کانادا که از شورای مدارس عضو می پذیرد، اتحادیه های معلمان، اداره های آموزش و پرورش استان ها، شورای پیشرفت تحصیلی در کانادا که اعضایش از بخش آموزشی پیش دانشگاهی جذب می شوند.

.

تجربه روابط عمومی در آسیا

هند و مدیریت تصویر

هند هم به لحاظ جغرافیایی و طول مسافت و هم از جهت فرهنگ و تاریخ نسبت به ایران، کشور دوری نیست.

ایرانیان از گذشته ‏های دور با هند و هندیان مراوده و رفت و آمد داشته ‏اند و ادبیات مشترک ما نیز هم‏گونی ‏هایی را در این زمینه به دست داده است. البته با گذشت زمان این فاصله‏ ها  زیاد شده است و چهره اجتماعی و فرهنگی هر دو کشور تغییرات زیادی کرده است. خوشبختانه در طول یک دهه گذشته ارتباطاتی بین کارگزاران روابط ‏عمومی در ایران و هند برقرار شد و هر دو طرف فرصت پیدا کردند تا با رفت و آمدهای علمی و حرفه ‏ای برای شرکت در کنفرانس ‏های مربوط به روابط ‏عمومی یا بازدید از مراکز علمی که دانش این حرفه را ترویج می‏ کنند، تصور واقعی ‏تری از چهره طرف مقابل داشته باشند. پرداختن به همه آنچه در نتیجه این مراودات حاصل شده است، خارج از حوصله این متن است، اما می ‏توان گفت: حاصل و برآیند این مفاهمه و ارتباط این است که مهمترین نقش روابط ‏عمومی در هند، تصویرسازی مثبت و مطلوب از این کشور است. کسانی که از هند بازدید کرده ‏اند، اگر گزینه ‏های دیگری داشته باشند معمولاً هند را برای سفر دوم انتخاب نمی‏ کنند، اما مسئله مهم این است که عموماً هم از سفر به هند پشیمان نیستند.  متولیان حوزه گردشگری در هند زمینه‏ ها  و فرصت‏ هایی خوبی را برای مردمی که از این کشور رنگ ‏ها  و فرهنگ ‏ها  بازدید می ‏کنند، فراهم آورده ‏اند  و البته روابط‏ عمومی در هند هم تنها هنرش بازنمایی هنرمندانه همین تصویر واقعی است. شما در هر کشوری که باشید و به هند سفر کنید، اگر قبل از سفر در معرض اطلاع ‏رسانی درخصوص جاذبه ‏های گردشگری در این کشور قرار گرفته باشید، احساس نمی‏ کنید که گول خورده‏ اید و به ‏اصطلاح سرتان کلاه رفته است، اما مسافری که فصل بهار استان کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری، سرسبزی سی‏سخت و زیبایی‏ های شیراز و اصفهان را دیده باشد، هند و کلکته و پونا و گجرات را کهنه شهری می ‏بیند که مانند پیر دختری با رنگ و لعاب و سرخاب و سفیدآب بزک شده است. نقل قولی از پروفسور کمالی ‏پور در خاطر دارم که به مناسبت سفری که به هند داشته ‏اند، می ‏گفتند: مردمان زیادی در هند در کنار خیابان به دنیا می ‏آیند و با گذران عمری نه چندان کوتاه، همان‎جا از دنیا می ‏روند و جنازه ‏های بی‏نشان و کالبدهای بی ‏شناسنامه آنها برای تشریح به بیمارستان‏ های خاص این موضوع می‏ رود، اما حتی وجود چنین زمینه‏ ها و فقر منتشر شده در خیابان‏ ها  و کوچه و پس کوچه‏ های هند، نتوانسته است مانع کار متولیان روابط ‏عمومی در هند برای جذب جهانگردان شود. کارگزاران روابط‏عمومی در هند توانسته‏ اند با توجه به نیازها و خواسته‏ های مخاطبان و مشتریان خود، فضای ذهنی مناسبی را برای جهانگردان فراهم آورند و متولیان گردشگری در هند نیز زمینه مناسب را برای رضایت نسبی میهمانان خود که برای پول خرج کردن به هند می ‏آیند را مهیا کرده ‏اند. در نتیجه  فرستنده، میانجی و گیرنده پیام و خدمات هر سه از عملی که انجام داده ‏اند راضی و خشنود بوده ‏اند و این همان هنر مدیریت امور و نقش ‏آفرینی حرفه ‏ای روابط‏ عمومی در یک کشور است.

روابط ‏عمومی در خدمت گردشگری

شاید بتوان گفت مراودات رسمی بین دست ‏اندکاران و کارگزاران روابط ‏عمومی پس از انقلاب اسلامی در دهه‏ های اخیر سفرهایی باشد که در سال های آغازین دهه 80 شمسی صورت گرفت.

 همان سال‏ ها یک هیأت از مؤسسه کارگزار روابط‏عمومی در ایران برای دیدار با خانم جیدا آیدده، مدیرعامل کمپانی گلوبال تانیتیم و عضو هیأت مدیره انجمن جهانی روابط عمومی عازم ترکیه شدند که این سفر دستاوردهای قابل ‏توجهی را به همراه داشت و از جمله منجر به برگزاری اولین کنفرانس بین ‏المللی روابط‏ع مومی در ایران شد.

کمپانی گلوبال تانیتیم در آن سال‏ ها در عرصه روابط ‏عمومی در پروژه ‏هایی مشترک در کشورهای ترکیه و انگلیس مشغول فعالیت بود.

نگاهی به تاریخ معاصر روابط ‏عمومی در ترکیه نشان می ‏دهد، اقدامات سازمان‌یابی شاغلان بخش روابط ‏عمومی در  سال 1962 شروع شده و در سال 1972 در استانبول انجمن روابط‏عمومی  دایر شده است. این انجمن  که دارای 163 عضو  است، با انجمن روابط ‏عمومی  بین‌المللی (IPRA) و کنفدراسیون روابط‏ عمومی اروپا (CERP) همکاری نزدیکی  دارد. این انجمن که با قرارداد اصول جهانی Global Compact  خود را ملزم به اجرای مفاد آن قرارداد می ‏داند، در سال 2002، عضو CERP و در سال 2004 نیز عضو Global Alliance شده است. به علاوه، با حضور انجمن و جمعیت‌های فعال در  زمینۀ روابط ‏عمومی، در ترکیه «شورای ارتباطات» تشکیل شده است.

پس از آن و به ‏ویژه در سال‏ های 1990، تعداد زیادی مؤسسه به این بخش پیوسته است. امروزه در استانبول، ازمیر، آنکارا، بورسا و اغلب شهرهای ترکیه شمار  زیادی مؤسسه روابط ‏عمومی که خدمات مشورتی ارایه می ‏دهند، وجود دارد و  تعداد آنها  هم هر روز بیشتر می‏ شود.

ترکیه در بخش گردشگری، در میان پیشروترین کشورهای جهان قرار می‏ گیرد. علت اصلی رسیدن ترکیه به این نقاط، در کنار ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی آن، اقدامات مربوط به معرفی و اطلاع ‏رسانی از این جاذبه ‏ها  برای گردشگران خارجی است. در حالی که در سال 2002 تعداد گردشگران ورودی به ترکیه 2/13 میلیون نفر و درآمد حاصله از صنعت گردشگری 9/11  میلیارد دلار بوده است، در سال 2010 تعداد گردشگران به 6/28 میلیون و  درآمد گردشگری نیز به 8/20  میلیارد دلار افزایش یافته است.

 در این سال ‏ها بازار اشتغال کارگزاران روابط ‏عمومی رونق پیدا کرده است، به گونه ‏ای که در بخش آناتولی و اروپایی‏نشین استانبول با تأسیس و راه ‏اندازی شرکت ‏های خصوصی، بازار اشتغال کارگزاران روابط ‏عمومی هم داغ شده است. در واقع این شرکت‏ ها برای کسب انتفاع و درآمد بیشتر، اقدام به راه ‏اندازی واحدهای روابط‏ عمومی کرده‏اند که با این اقدام عرصه کار فارغ ‏التحصیلان رشته روابط‏ عمومی نیز گسترده تر شده است.

این موضوع نشانگر این است که توسعه متعادل در هر کشوری منجرب ه رشد همه‏ جانبه نهادهای اجتماعی  در آن سرزمین می ‏شود و صنعت گردشگری نیز نمی ‏تواند فارغ از این معادله باشد.

مالزی کشوری که تابلو روابط‏ عمومی ندارد

در سال 1387 فرصتی دست داد تا برای شرکت در دوره‏ای آموزشی به اتفاق گروهی 25 نفره به مالزی بروم. حاصل این سفر کتابی 300 صفحه ‏ای شد که هیچ‏گاه فرصت نشر آن دست نداد و حال بخشی از آن تجربه را که مرتبط با موضوع این مطلب است، بیان می ‏کنم. در دید و بازدیدهایی که از مراکز علمی، دانشگاهی، خصوصی و رسانه ‏ای مالزی صورت گرفت، در کمتر سازمان، نهاد یا شرکت دولتی و خصوصی تابلویی با عنوان روابط‏ عمومی یا نام های مشابه دیدیم . در نگاه اول به نظر می­رسید که انگار روابط‏ عمومی در شرکت­ها، نهادها و دستگاه های دولتی و خصوصی جایی ندارد، اما زمانی که وارد این مؤسسات، سازمان ها و شرکت ‏ها (چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی) شدیم، دریافتیم که علی‏رغم نبود تابلو روابط‏ عمومی، انگار همه چیز رو به راه است. از استقبال بسیار پرشور و محترمانه تا معرفی آن سازمان و شرکت با انواع وسایل ارتباطی و ابزارهای تبلیغی از جمله CD، بروشور، پاورپونیت، نقشه، جداول آماری و نموداری و ... واقعاً روابط‏ عمومی در مالزی وظیفه ای بود که بین همه افراد تقسیم شده بود. آنها در این‏گونه جلسات و بازدیدها بسیار خوب کشور خود و فعالیت­های انجام شده در سازمان، شرکت یا نهادی را که در آن کار می کردند، معرفی می کردند و با رویی باز و گشاده پاسخ ­گوی سؤالاتی بودند که از طرف میهمانان عنوان می­شد. موضوع دیگری که بسیار جلب‏توجه می کرد آرامش و رفتارهای بی‏استرس و بی‏تنشی بود که آرامش و امنیت را به کل فضای جلسه و دیدار تزریق می­کرد. برخی اوقات،  CD یا پاورپوینت یا رایانه ای که با آن کار می کردند، دچار مشکل می شد، یا بلندگو قطع می شد یا برنامه ای که در حال اجرا بود با مشکلی غیرقابل پیش بینی روبه ‏رو می ‏شد. در آن لحظه تمام کسانی که در آن سالن، کارگاه یا جلسه بودند با آرامش کامل، لبخند و جدیت سعی می کردند مشکل را رفع کنند و هیچ‏کس به دنبال مدیر روابط‏ عمومی نبود تا او را در جمع میهمانان منکوب کند و مورد بازخواست قرار دهد. جالب اینکه در آن کشور هم میکروفن ‏ها  و بلندگوها سرناسازگاری داشتند، اما در بسیاری اوقات با بروز مشکلی، سخنران جلسه که گاه رییس، استاد دانشگاه یا دانشمندی مسؤول در آن مجموعه بود، خود به دنبال رفع  مشکل بوده و تلاش می کرد آرامش را به فضای جلسه برگرداند و در پایان نیز با عذرخواهی، جلسه با نظم و برنامه­ای قابل قبول ادامه پیدا می­کردکه تنها همین نکته کوچک می تواند درسی بزرگ از کلاس جذاب روابط عمومی در مالزی باشد.

  در مالزی تشکل های مردم ‏نهادی مانند انستیتو روابط ‏عمومی مالزی وجود دارد و در ارتباطات بین‏ المللی این حوزه که نمونه ‏اش میزبانی این دوره علمی و آموزشی بود، فعال است و باید اذعان کرد که نقش خود را هم به خوبی ایفا کرده است. ولی تفاوت و وجه افتراق آن با روابط‏ عمومی در ایران، این است که این واحدها و تشکیلات، متولی روابط‏ عمومی و مدعی مالکیت روابط‏ عمومی نیستند، بلکه واحدهای تسهیل ‏کننده ای هستند تا در سطح جامعه، مردم و در سطح دستگاه های دولتی و خصوصی، نهاد، سازمان ها  و شرکت ها بتوانند نقش روابط ‏عمومی و ارتباط با مشتریان و مخاطبان را بهتر، کامل تر و مؤثرتر انجام دهند.

جایگاه روابط ‏عمومی در چین

کشور چین با یک میلیارد و 375 میلیون نفر جمعیت، یک چهارم جمعیت دنیا را در خود جای داده  است و در  واقع در دنیا از هر 4 نفر انسان، یک نفر چینی است. یقیناً اداره چنین کشوری آسان نیست و نیاز به همراهی و مشارکت تمامی نهادهای اجتماعی و از جمله نهادهای ارتباطی و روابط ‏عمومی آن کشور دارد.

نگاهی به برخی فعالیت‏ های بین ‏المللی چین در سال‏ های اخیر، از جمله برگزاری دو رویداد بزرگ ورزشی المپیک پکن و اکسپوی اقتصادی چین، دو رخدادی بودند که جمعیت متخصص و حرفه‏ ای زیادی را به این کشور کشاند و حضور خیل عظیمی از جهانگردان، فرصت ‏های اقتصادی زیادی را  برای پرجمعیت‏ ترین کشور جهان فراهم آورد. فرصتی که برنامه ‏ریزان چینی، سهم روابط‏ عمومی آن کشور را هم برای بهره ‏گیری از این موقعیت کنار گذاشته بودند. اظهارنظر کسانی که  در حول و حوش این دو رخداد به چین سفر کرده ‏اند، حاکی از آن است که شرکت‏ های روابط عمومی و متخصصان علم ارتباطات به خوبی توانسته ‏اند از این فرصت ‏ها  برای ایفای نقش خود استفاده کنند.

روابط‏ عمومی در چین تلاش زیادی کرده است تا بتواند در نشانه ‏های ارتباطی و الگوهای تصویری و نمادین ارایه شده، هویت تاریخی این کشور را معرفی و حفظ کند و با آنکه غرب حضور فعالی در چین دارد، ولی نمادهای غربی در چین خیلی کم مشاهده می‌شود.

 با فرهنگ ‏سازی انجام شده، استفاده از ماهواره با وجود باز بودن مرزها در چین محدودیت زیادی ندارد و وضعیت اینترنت در کشور چین نیز تقریباً شبیه ایران است. به نما و مهندسی شهری و رعایت زیبایی در مبلمان شهری توجه خاصی صورت می ‏گیرد و تبلیغات‌های شهری در چین که عموماً توسط شرکت ‏های بزرگ روابط ‏عمومی و بازاریابی صورت می ‏گیرد، عموماً روی تلویزیون‌های بسیار بزرگ در دیوار بناهای بزرگ یا لایت‌باکس‌های متمرکز به نمایش گذاشته می‏ شود. جالب است بدانیم در آنجا از بنر و داربست و تابلوهای بی ‏ریخت شهری کمتر استفاده می‏ شود و این در حالی است که «بنر» در اصل  تولید چینی‌هاست  و ما در ایران به وفور و گاهی اوقات بدون توجه به وجوه زیبایی شناسی و نحوه قرار گرفتن در مبلمان شهری از آن استفاده می‏کنیم و بسیاری از اطلاعات ارزشمند را روی همین بنرهای بزرگ و گاه بدقواره به مخاطبان معرفی می ‏کنیم.

چین در عرض 5 الی 6 سال اخیر جهش قابل ملاحظه‌ای به سوی زندگی بهتر داشته است. البته نباید فراموش کنیم که چینی‌ها برای دست پیدا کردن به زندگی راحت‌تر و بهتر 40 الی 50 سال، به سختی کار و تولید ثروت کرده‌اند و در حال حاضر با رسیدن به ثباتی نسبی به توزیع ثروت روی آورده‌اند. از آنجایی که همه این کارها را دولت خودش انجام می‌دهد، لاجرم هدایت و مدیریت نهاد روابط ‏عمومی در این کشور هم بر عهده دولت است، ولی مانند دیگر نهادهای مدنی و اجتماعی در این کشور متولیان حوزه روابط ‏عمومی در بخش خصوصی از اختیارات و قدرت عمل لازم برخوردارند.

  بخشی از شناخت بازار و ارایه محصول دلخواه مشتری در چین بر عهده واحدهای نیازسنجی در شرکت‏ های بزرگ چینی است. در ایران و به دلیل ورود کالاهای بی‏ کیفیت چینی توسط واردکنندگانی که فروش محصول در کوتاه ‏مدت هدف اصلی آنها بوده است، این تصور را به ‏وجود آورده است که محصولات چینی محصولات ارزان و بنجلی هستند، اما آنها از معادلات بازار و اقتصاد جهانی و نیازهای آن غافل نبوده ‏اند و به‏ طور مثال چینی‌ها یک شهرک رشد و فناوری به مساحت 1800 هکتار در مرکز استان هوبی ساخته ‏اند و با 200 هزار نفر اشتغال‌زایی، محصولات مختلف را با فناوری‌های نوین در این شهرک طراحی، ساخته و سریعاً وارد بازار رقابت می‏ کنند.

جالب است بدانیم سیاست‏ های اقتصادی چین و ایجاد فضا برای حضور دیگر شرکت‏ های خارجی، باعث شده است تمام برندهای معتبر خارجی، به جای صدور کالاهای خود، عیناً آن محصول را در چین تولید ‌کنند. مثلاً کارخانه ولوو در حال حاضر بخش عمده‌ای از محصولات خود را در چین تولید می‌کند. در حالی که قبلاً این کار را به صورت مونتاژ در چین انجام می‌داد، ولی خودروهای این شرکت اکنون با قیمت پایین و کیفیت بهتر از خود کارخانه ولوو در سوئد، در چین تولید می‌شود. در واقع باید گفت شرکت خودروساری ولوو رفتن به زیر پرچم چین را پذیرفت تا خودش را از ورشکستگی نجات دهد. در این میان، دخالت دادن شرکت‏ های بزرگ روابط‏ عمومی و بهره‏ گیری از نیروی آموزش ‏دیده و متخصص در زمینه ارتباطات و روابط‏ عمومی نقشی مهم در توسعه این کشور و رساندن کشوری پرجمعیت مانند چین به سطح کشورهای دارای اقتصاد پیشرو داشته است.

ارایه جذابیت‏ های بصری، خلاقیت ‏های تصویری، استفاده از نمادهای بومی و خلق فرصت‏ ها و موقعیت‏ های شگفت و حیرت‏ انگیز تبلیغی و اطلاع‏ رسانی طی دو رویداد مهم المپیک پکن و نمایشگاه اکسپوی چین در شانگهای نشانگر هوشمندی و دادن نقش برنامه ‏ریزی شده به حوزه روابط ‏عمومی در این کشور است. مسئله مهم‏تر اینکه این جذابیت‏ ها و ارایه تصویری خلاق و جذاب در طول سال از سوی این شرکت‏ ها که به نوعی رونمای فعالیت این شرکت‏ ها هستند، ادامه دارد و قطعاً نقش مشاوره و شراکت در نقش مدیریتی در حوزه مدیریت‏ های کلان این کشور، سهمی ویژه را به دست‏ اندرکاران این حوزه اختصاص داده است و عمق و محتوای خیلی بیشتری از استدلال‏ های این نوشته مختصر دارد و قطعاً برای پرداختن به مسایل عمیق و محتوایی در این حوزه، نیاز به فضا و فرصت بیشتری است، واژه ‏هایی مانند کشور مدرن، کشور زیبا، توسعه متوازن، جهش اقتصادی، باابهت و عظیم، کشور کار و کوشش، امپراطور آینده و... توصیفاتی بود که مسافران این کشور پهناور در انتهای سفر به چین و در صحبت ‏ها و نوشته‏ های خود بیان کرده ‏اند.

روسیه و روابط ‏عمومی

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، که مهم‏ترین دلیل آن چرخش و گرایش سردمداران و مردم حکومت ‏زده دوران کمونیست، به‏ سوی بهره ‏گیری از موهبت‏ های زندگی به شیوه غربی بود، صنعت روابط ‏عمومی هم در این کشور جا و موقعیت خاص ‏تری باز کرد. نسلی که دیگر نمی‏ خواست اشتراکی زندگی کند به سوی نمادهای تمدن بلوک غرب گرایش بیشتری پیدا کرد و نهادهای اجتماعی مانند نهادهای ارتباطی و روابط ‏عمومی نیز توسعه و گسترش بیشتری پیدا کردند. سرزمین ‏های متحدی که زیر پرچم شوروی زندگی می‏ کردند، استقلال را چون ودیعه‏ ای آسمانی تلقی کردند و هر کدام راه سرنوشت جدید خود را در پیش گرفتند. البته چند سالی طول کشید تا روسیه که پایتخت سابق این کشورهای پراکنده محسوب می‏ شد، به خود آید. حالا گورباچف رفته بود و شخصی مرموز و با کاریزمای خاص مانند پوتین اوضاع را در دست گرفته بود. او که از همان ابتدای آمدن با برنامه ‏ریزی قصد کرده بود حاکم بماند و حتی پس از اتمام دوران قانونی ریاست‏ جمهوری خود با تحملی 4 ساله دوباره برای پیگیری اهداف خودش به حکومت روسیه بازگشت. با همه این اوصاف این کشور نیز با نگاهی جهانی اقبال بیشتری به بحث ارتباطات توسعه و بهره ‏گیری از صنعت روابط ‏عمومی داشته است.

حدود 10 سال پیش روسیه، ۲۸ جولای را به عنوان روز متخصصان روابط ‏عمومی نام‌گذاری کرد. در همین روز یعنی 28  جولای سال ۲۰۰۳،  آیین‌نامه‌ای درباره گزینش صلاحیت فردی متخصصان روابط‏ عمومی در زمینه طبقه‌بندی مشاغل روسیه، سمت کارمندان و حقوق آنانی که در این حوزه فعالیت می‏ کنند، توسط وزیر کار و توسعه اجتماعی فدراسیون روسیه امضا شد.

در پیوست ‏های این آیین ‏نامه، سمت‌های متخصصان این شغل به شرح زیر آورده شده است:

معاون روابط‏ عمومی، رئیس روابط‏ عمومی، مدیریت بخش روابط ‏عمومی و کارشناس روابط ‏عمومی.

البته روند ثبت دولتی این شغل در سال ۲۰۰۱ بر اساس ابتکار انجمن روابط ‏عمومی روسیه آغاز شده بود.  در این طرح در وهله اول خودشناسی فردی، درون سازمانی و صنعتی این حرفه مقرر شده بود.  البته باید گفت به رسمیت شناختن حرفه متخصصان روابط‏عمومی، نتیجه تلاش مفید و قانونمند بسیاری از کسانی است که بنای اصلی حرفه روابط ‏عمومی را در روسیه پایه‌گذاری کردند. این موفقیت، روسیه را در زمره جوامع توسعه‌یافته اقتصادی قرار داد، جایی که متخصصان روابط‏ عمومی از شخصیت دولتی و احترام عمومی برخوردار شدند. چنین اقدامی باعث شد که ارتباط با مردم در دولت و سازمان‌ها به مدیریت برنامه‏ مدار نزدیک و به آن وابسته شود.

ریشه معنایی این حرفه از عبارت انگلیسی «Public Relations » گرفته شده است که در معنای واقعی کلمه به معنی «روابط ‏عمومی» است و در روسیه نیز همین معنا موردتوجه قرار گرفت.

  در ابتدای شروع اقدامات توسعه ‏ای، کار روی آرم شرکت‌ها، ایجاد روابط مناسب با مشتریان، کار با رسانه‌های دسته‌جمعی، نهادها و سازمان‌های دولتی و سرمایه‌گذاران در حیطه وظایف متخصصان روابط‏ عمومی گنجانده شد. 

عمل‏گرایی در نهادهای مدنی و از جمله روابط‏ عمومی در این کشور به دستورالعملی نانوشته تبدیل شد‏ه است و اکنون در روسیه متخصصان روابط‏ عمومی عموماً توجه خود را به بهبود روابط ‏شان با نهادهایی معطوف می‌کنند که به همکاری با آنها بینجامد.

برای موفقیت در چنین امری، این متخصصان باید بدانند که چگونه به شکلی شفاف بنویسند، با مخاطب خود صحبت کنند و با تجزیه و تحلیل امور مربوط به سازمان خود، به رفع و رجوع مسایل بپردازند.

 مهارت‏ های لازم برای چنین کاری بسیار ضروری هستند، زیرا در رشته روابط ‏عمومی، میان کارکنان و افرادی که در تعیین سیاست‌گذاری‌های عمومی نقشی ایفا می‌کنند، ارتباط پیوسته‌‌ای وجود دارد. متخصصان روابط‏ عمومی هم‌چنین باید بر فرهنگ انتقادپذیری تأکید کنند تا بتوانند به واسطه این مهارت در زمینه حل مشکلات احتمالی کارمندان خود اقدام کنند. متخصصان روابط ‏عمومی با صبر و حوصله و اختصاص زمان به مشتری برای فکر کردن و نیز همین زمان برای شرکت در جهت جلب رضایت هر چه بیشتر مشتری و ارایه خدمات بهتر سعی در دایمی کردن مشتریان و مخاطبان شرکت دارند.

ارایه چهره‌ای واقعی و شفاف از شرکت به مشتریان، یکی از وظایف مهم متخصصان روابط‏ عمومی است و اگر این درک به وجود آید که مشتریان صاحبان اصلی شرکت هستند و بدون وجود آنها شرکت و سوددهی معنا نخواهد داشت، درمی‌یابیم که باید به روابط‏ عمومی حرفه‌ای به دیده یک عنصر و یک لازمه در هر سازمانی نگریسته شود. امروزه تعاریف زیادی برای روابط‏ عمومی وجود دارد که بیانگر وجود مفاهیم و دیدگاه‌هایی متفاوت در این حوزه است. در این تعاریف، هر نویسنده‌ای سعی کرده است که اصل مهمی را بگنجاند و به همین علت است که تا کنون هیچ مفهوم جهانی پذیرفته‌شده‌ای از این که روابط ‏عمومی چیست، وجود ندارد.

پس از این اقدامات اولیه در این خصوص و در روز دوم جولای سال ۲۰۰۴،  جامعه روابط ‏عمومی روسیه برای اولین بار، روز ثبت ملی شغل خود را جشن گرفتند. از آن زمان طبق همین سنت، سالیانه جشن‌ روز متخصصان روابط ‏عمومی در تمام مناطق در روسیه برگزار می‌شود. متخصصان روابط ‏عمومی ترجیح می‌دهند جشن خود را هم‌چون یک برند معروف برگزار کنند تا این مراسم موجب انسجام بیشتر شرکت‏ ها و همگرایی و همراهی بیشتر آنان در زمینه ‏های مشترک کاری شود. برنامه‌های این جشن معمولاً ترکیبی از برنامه‌های آموزشی و سرگرمی است و طبق همین سنت، اقدامات باشکوه و وسیعی برای سازماندهی برگزاری مراسم روز متخصصان روابط‏ عمومی در مسکو صورت می‌گیرد و هر ساله محتوا و موضوعات این جشن تغییر می‌کند.

روابط عمومی در اروپا*

انجمن روابط‏عمومی فرانسه

انجمن روابط‏ عمومی فرانسه تشکیلاتی است غیرانتفاعی که افراد حرفه ‏ای در حوزه ارتباطات را سازماندهی می‏ کند. این انجمن کارکرد‏های متفاوت و تقریباً تکمیلی در مدیریت ارتباطات، روابط ‏عمومی، مشاوره‏ های ارتباطی و ... دارد.

مردان و زنان زیادی که علاقمند به مطالعه و راهبردها در این زمینه هستند، در این انجمن فعالیت دارند و قادرند که زندگی حرفه‏ ای خود را با تمامی موقعیت ‏ها وفق داده و پیش‏بینی‏ه ای لازم را به عمل آورند.

اساساً! روابط ‏عمومی به عنوان یک فعالیت مثبت اجتماعی جای خود را در این کشور باز کرده است و به همین دلیل اعضای این انجمن در تمامی حوزه ‏های مرتبط فعالیت کرده و قادر به انجام امور تخصصی چون ارتباطات رخدادی، مالی، گردشگری، بازرگانی، هنری، رایزنی، انتشارات شرکت ها و منابع انسانی هستند.

 این انجمن چه به عنوان مشاوران مستقلی که خدمات کامل یا بخشی از آن را ارایه می ‏دهند یا به ‏عنوان افرادی هماهنگ در سازمان‏ ها و شرکت‏ ها، نمایندگانی اثرگذار دارد و اعضای آن در بخش ‏های بزرگ نهاد‏های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی فعال هستند. چتر حمایتی این انجمن در سراسر کشور گسترده است و  به اعضای فعال، حرفه ‏ای‏ های ارتباطات، همچنین اعضای پیوسته که بخشی از فعالیت‏ های ایشان در روابط ‏عمومی یا ارتباطات است، خدمات می ‏دهد. برنامه ‏ها و فعالیت ‏ها  نیز به ‏گونه ‏ای طراحی شده ‏اند که همه اعضا در پویایی برنامه ‏های انجمن مشارکت دارند.

فعالیت ‏های انجمن مشتمل بر امور زیر است:

1- مبادلات حرفه ‏ای (بازدید‏ها و ارتباط با شرکت‏ ها و اماکن مرتبط با روابط ‏عمومی، ملاقات با متخصصان، تبادل تجربیات و ...)

2- شناخت تحولات این حرفه در سطح ملی و بین‏ المللی (شرکت در همایش ‏های حرفه ‏ای، سفر‏های مطالعاتی به مؤسسه ‏های اروپایی، ملاقات با همکاران فرانسوی و اروپایی و ...)

3- آموزش و اطلاع ‏رسانی به اعضای انجمن با ابزار‏های فنی و ارتباطی پیشرفته حرفه ‏ای موجود (گزارش رویداد‏ها  و اقدامات روابط‏ عمومی، آموزش و استقبال از دانشجویان ارتباطات و ...)

ضمناً این انجمن با همکاری شرکت‏ ها یا مؤسسات مربوطه و برقراری ملاقات‏ های شغلی بین حرفه ‏ای‏ های این حوزه در سطح ملی و اروپا فعال است و با انجام بازدید‏ها و گردهمایی ‏ها با مسؤولان مطبوعاتی، آموزشی و اقتصادی در برنامه ‏ها با آنان مشارکت دارد.

*(به دلیل محدودیت صفحات و پرهیز از طولانی شدن مطلب دراین بخش تنها به انجمن روابط عمومی فرانسه اشاره شده است)

منابع؛ به ترتیب حروف الفبا:

1-  امامی، حسین، چرا آمریکا در روابط عمومی حرف اول را می زند؟ hemami.persianblog.ir) )

2-  باقریان، مهدی، دستاورد سفر به ترکیه، نشریه کارگزار روابط ‏عمومی، تهران، 1383.

3-   باقریان، مهدی، گزارش سفر به هند، نشریه کارگزار روابط ‏عمومی، تهران، 1383.

4-   دشتی، محمد، چشم ‏انداز روابط ‏عمومی در مالزی (کتاب دیدار از مالزی)، 1387.

5-   شکرخواه، یونس، مجموعه کتاب‏ های تخصصی روابط‏ عمومی به نقل از: همشهری آنلاین.

6. فتوره چی، مهدی، (انجمن روابط عمومی فرانسه) به نقل از: mfatorehchi.blogfa.com 

7-  کوهسار، ظریفه، (عضو شورای فرهنگی ایراس) پرتال اتحادیه متخصصان روابط ‏عمومی روسیه، ۲۰۱۲ .

8-  معتمدنژاد، کاظم، جامعه اطلاعاتی ‏اندیشه‏ های بنیادی، دیدگاه ‏های انتقادی و چشم ‏اندازهای جهانی. تهران، انتشارات مرکز پژوهش‏ های ارتباطات، 1384.

9-   ‌نورآبادی، مهدی، روابط ‏عمومی الکترونیک، چالش‌ها و فرصت‌ها، فصلنامه هنر هشتم، 1379.

10- هیث، رابرت لارنس، مترجم؛ مریم صالحی، دایره المعارف روابط عمومی، انتشارات موسسه کارگزار روابط عمومی، تهران، 1385( جلد اول).