شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| خوب به خاطر دارم که 3 دهه قبل از این، یکی از اقوام برای توصیف پیشرفت های بشر مرتب این جمله را تکرار می کرد: «عصر؛ عصر اتم است!» اما اگر بگوییم عصر حاضر عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات است، سخن به بیراهه نبرده ایم. اطلاعات در کسری از ثانیه در جهان مخابره می شود و آگاهی در هیچ کشوری حبس نمی شود.

به همین منظور در سال 85 و در پاسخ به درخواست معاون مطبوعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر کل دبیرخانه شورای فرهنگی عمومی طی نامه‌ ای اعلام کرد: «در خصوص پیشنهاد نامگذاری یک روز به عنوان «روز روابط عمومی» برابر مصوبه جلسه ۵۹۰ مورخ ۸۵/۶/۲۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز ۲۷ اردیبهشت به عنوان «روز ارتباطات و روابط عمومی» تعیین و اعلام می شود.»

در مصاحبه های بعدی نیز هدف از این نامگذاری «اهتمام جدی مسؤلان نسبت به اهمیت و کارکرد نهاد روابط عمومی» ذکر شد. موضوعی که روابط عمومی را بیش از هر زمان مورد توجه قرار داده و آن را از واحدی با کارکرد و دیدگاه نصب اعلامیه ها و بنرهای مناسبتی که به افراد بدون پست سازمانی و تخصص مشخص اختصاص می یافت، رها کرده و به جایگاه واقعی آن یعنی پل ارتباطی دستگاه اجرایی با مخاطب که توسط متخصصان امر اداره می شود، ارتقا داد. هر چند امروز این مناسبت از برخی تقویم های کشور به دلایل نامعلوم! حذف شده است، اما شنیدن دیدگاه جامعه ارتباطات در زمینه ضرورت توجه به روابط عمومی و جایگاه آن و دغدغه هایشان خالی از لطف نیست.

چشم بینا و گوش شنوا
با وجود پیشرفت ها و تلاش هایی که متخصصان روابط عمومی برای ارتقای جایگاه و تعریف نقش روابط عمومی داشتند، اما هنوز هم دیدگاه ها در برخی دستگاه های اجرایی، نهادها و شرکت های خصوصی نسبت به روابط عمومی اصلاح نشده و نیازمند اصلاح ساختار و رویه است.

یک روزنامه نگار با بیان اینکه ارتباطات و روابط عمومی لازم و ملزوم همدیگرند، می گوید: در جهان کنونی ارتباطات زیربنای رشد و توسعه به شمار می آید. برای رسیدن به توسعه متوازن باید از روابط عمومی به عنوان یکی از شاخص های توسعه استفاده لازم جهت ارتباط مردم و دولت استفاده کرده و برای این مهم، سازوکار مشخصی تعریف کرد.

رضوان آیرملو می افزاید: روابط عمومی از نگاه رسانه مهم ترین پل ارتباطی، چشم بینا و گوش شنوای مسئولان و سازمان و منبع مورد اعتماد خبرنگاران و رسانه هاست، به ویژه در شرایط کنونی، جهت امید آفرینی و برقراری رابطه با مردم و انعکاس اقدامات انجام شده نیاز به روابط عمومی ها فعال و متخصص در این حوزه بیش از هر زمانی احساس می شود.

وی با ابراز تأسف از تنزل جایگاه روابط عمومی در مواردی، اضافه کرد: به نظر نگارنده، متاسفانه امروزه جایگاه روابط عمومی تنزل یافته و مدیران این حوزه در اغلب موارد آشنا به مسئولیت روابط عمومی نبوده و بدون تجربه و مهارت لازم، مستقیم وارد کار در این حوزه شده اند. در کنار این نیز بدنه مدیریتی و مسئولان اعتقادی چندانی به فلسفه روابط عمومی و دانستن مردم ندارند. این دو عامل سیستم روابط عمومی ها را با مشکل مواجه کرده است، این در حالی است مدیران باید به نقش و جایگاه استراتژیک روابط عمومی ها ارج نهاده و از این جایگاه برای فعالیت های حرفه ای، علمی و الکترونیکی نهایت بهره را ببرند.

روابط عمومی، عامل انسجام درون و برون سازمانی
بسیاری از مردم و حتی کارمندان و جامعه هدف روابط عمومی، نقش و جایگاه آن را در بیرون از سازمان و نهاد تعریف می کنند. در حالی که ارتقا و بهبود ارتباطات درون سازمانی نیز از وظایف اصلی روابط عمومی است.

مسئول روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی نیز به جایگاه روابط عمومی اشاره کرده و ادامه می دهد: این درست است که وظایف روابط‌عمومی‌ها فراتر از اهداف و چارچوب‌های سازمانی تعریف و تدوین می‌شود، اما در شرایط کنونی کشور به نظر می‌رسد امیدآفرینی، اصلی‌ترین وظیفه فعالان این عرصه به شمار می‌رود و ضروری است که آموزش‌، همفکری و هم‌افزایی در این خصوص به صورت مدون و سازمان‌یافته شکل گیرد.

ناصر ناصری قامت می افزاید: همچنین انسجام، وحدت رویه و تحرک بیشتر در کارکردهای درونی و بیرونی روابط عمومی‌ها و همچنین فراهم آوردن زمینه مناسب برای تبادل اطلاعات و هماهنگی جامع و گسترده میان مدیران روابط عمومی به بالندگی و رشد عرصه ارتباطات و روابط‌عمومی کمک شایانی می‌کند.

نگاه مدیران به روابط عمومی
یک روابط عمومی خوب، نیاز به سه اصل اساسی دارد که با نبود یکی از آنها، ممکن است کارکرد آن به شدت مختل شود. این سه اصل و یا بهتر بگوییم اضلاع مثلث روابط عمومی «نگاه مدیریت»، «مخاطبان» و «دانش، نگرش و تجربه روابط عمومی» هستند که اگر یکی از آنها نباشد، شک نکنید که روابط عمومی به همان جایگاه نصب بنرهای مناسبتی و فرمایشی تنزل خواهد یافت.

مدیر روابط عمومی معاونت حمل و نقل شهرداری ارومیه می گوید: اینکه مدیران چه نگاهی به روابط عمومی دارند بیشتر به نوع نگاه آنها به مدیریت و سازمان گره خورده است. مدیران اغلب نگاه درستی به روابط عمومی ها ندارند. آنان یا با نگاهی ابزاری به روابط عمومی ها نگاه می کنند، یا نگاهی تک بعدی.

جعفر احمدی که از اعضای تیم تدوین سند راهبردی روابط عمومی در استان آذربایجان غربی است، ادامه می دهد: آن دسته از مدیرانی که به وابط عمومی ها ابزاری نگاه می کنند، روابط عمومی را نردبانی برای بالا رفتن از مردم و مدیران بالاتر از خود می بینند، نه پل ارتباطی بین مردم و سازمان. آن دسته از مدیرانی هم که تک بعدی به روابط عمومی نگاه می کنند، بیشتر یک مورد از فعالیت های متعدد روابط عمومی مورد نظرشان است. یعنی روابط عمومی را یا عکاس، یا تدارک چی و یا اطلاع رسان و... می بینند.

وی اضافه می کند: مدیران باید به این باور برسند که تشکیلات و ساختار از عناصر سازمان هستند و درون این ساختار روابط عمومی جایگاهی مشخص و تعریف شده دارد. این در کل سازمان های این کره خاکی ثابت است. اما در مدل ایرانی مدیریت، چون تفکر سیستمی وجود ندارد، روابط عمومی ها جایگاهی مشخص ندارند. پس باید دیدگاه مدیران را به سازمان تغییر داد تا جایگاه و نقش روابط عمومی ها به درستی درک شود.

مدیر روابط عمومی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی نیز معتقد است: دیدگاه مدیران به روابط عمومی در استان همچنان یک دیدگاه سنتی و کلیشه ای با افکار جزمی است.

محسن نورمحمدی می گوید: علاوه بر جایگاه و اهمیت روابط عمومی به دلیل وسعت زیاد امور و گاهی هنری بودن قضایا و اهمیت آن، یک دلیل رشک برانگیز نیز باعث مداخلات و تداخل در امور با مدیران میانی و ختی ارشد می شود.

حفره های نیازمند ترمیم روابط عمومی بخش خصوصی
هر چند بخش خصوصی برای اولین بار در جهان صاحب روابط عمومی شد، اما به نظر می رسد هنوز هم جایگاه آن به نهایت مطلوب نرسیده و نیازمند ترمیم و بهبود است.

مدیر روابط عمومی شرکت سیمان ارومیه با بیان اینکه جایگاه روابط عمومی نتوانسته در بین مدیران بخش خصوصی مقبولیت لازم را داشته باشد‌، می گوید: معمولا مدیران منابع انسانی و... خود را قیم روابط عمومی ها می دانند و ضرورتی برای فعالیت روابط عمومی ها متصور نیستند.

مصطفی مقدم اضافه می کند: به علت نگاه سنتی و مطلق به بعد اطلاع رسانی در روابط عمومی از جمله فعالیت مناسبت های دینی و ملی (نصب بنر و...) نتوانسته ایم بطور شایسته توانایی واحدهای روابط عمومی را تببین کنیم و باید بگویم که روابط عمومی بخش خصوصی آذربایجان غربی هم در کما است. در حالی که اگر بتوانیم ظرفیت های اقتصادی و فنی شرکتها را به وسیله روابط عمومی بخش خصوصی و دولتی بازتاب دهیم موجب ایجاد فرصت های اشتغال زایی و سرمایه گذاری خواهد شد.

وی به یکی از مشکلات موجود در حوزه روابط عمومی اشاره و اظهار می کند: روابط عمومی بایستی مستقیم با بالاترین مقام اثرگذار مجموعه ارتباط داشته باشد و تا زمانی که روابط عمومی زیرمجموعه سایر بخش ها فعالیت نمایند، پیشرفتی میسر نخواهد بود.

نقش سندی که راهبردی است
با تلاش جمعی از متخصصان روابط عمومی استان آذربایجان غربی و بعد از برگزاری جلسات متعدد و نیازسنجی ها و مطالعات فراوان، در نهایت سند راهبردی روابط عمومی استان در روز 27 اردیبهشت 97 رونمایی شد. سندی که بعدها به مدیران دستگاه های اجرایی جهت اجرا ارسال شد، اما در اغلب موارد به خود واحد روابط عمومی برای بررسی ارجاع داده شد.

مدیر روابط عمومی شرکت سیمان ارومیه می گوید: سند راهبردی روابط عمومی ها، گنجینه ای جامع و کامل و چراع راهی برای آینده روابط عمومی ها است. عدم ارتقاء جایگاه و نقش روابط عمومی ها به علت کم توجهی متولیان امر به این سند راهبردی است. بنابراین باید مکانیزم لازم جهت صحت سنجی اجرای مفاد سند در ارگان ها و دستگاههای اجرایی تهیه شود.

مدیر روابط عمومی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان نیز معتقد است: به گمانم 95 درصد مدیران حتی نگاه گذرایی هم به این سند نکرده اند. سندی که تدوین شده، شاید از نظر فحوا در نوع خود بی نظیر است، ولی به دلیل کم اهمیت جلوه دادن امور مرتبط به روابط عمومی توسط برخی مدیران، متاسفانه همچنان در غفلت قرار دارد و تاثیری در عملکرد و رفتار مدیران با روابط عمومی نداشته است.

مدیر روابط عمومی معاونت حمل و نقل شهرداری ارومیه نیز می گوید: سند راهبردی روابط عمومی آنچنان که مورد انتظار بود اجرا نشد، البته به دستگاههای اجرایی ابلاغ شده ولی ضمانت اجرایی ندارد، چرا که برای اغلب مدیران روابط عمومی مهم نیس! ضرورت و ضمانت اجرای این سند وجود و فهم تفکر سیستمی است.