شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- افکار عمومی و عقیده عبارت است از طرز تلقی و قضاوت های ذهنی و داوری هایی که ذهن پیرامون عوامل بیرونی انجام می دهد. عقیده یکی از عناصر تشکیل دهنده باور و طرز تلقی و تفکر قالبی کاراکتر و شخصیت انسان را می سازد. عقیده یک نوع قضاوت ذهنی نسبت به یک عامل بیرونی است که می تواند در مورد هر چیز باشد.

جماعت یا عموم, لایه های اجتماعی و ویژگی های مشترک دارند. افرادی که در لایه های اجتماعی ویژگی های مشترکی داشته باشند جماعت را تشکیل می دهند. در خود لایه های اجتماعی, جماعتی هستند که ویژگی های مشترک دارند و عموم را تشکیل می دهند و در کل جامعه نیز عده ای هستند که جماعت را تشکیل می دهند. از قرن 18 به بعد اصطلاح افکار عمومی را به کار می برند و در مورد ماهیت آن اختلاف نظر دارند. از نظر تاریخی شورش هایی که در تاریخ روی داده نشان داده افکار عمومی همیشه بوده است.

یکی از تعاریف می گوید: افکار عمومی پدیده ای است اجتماعی، متشکل، سازمان یافته و دارای اثرات متقابل. به عبارت دیگر در او کنش متقابل وجود دارد. افکار عمومی محصول جدل ها و گفت و شنودهای عقیدتی میان جامعه است. نیرویی نهان و آشکار است, برخورد می کند با یکدیگر و از میان آنها ذهنیتی بر جامعه حاکم می شود. محصول تعامل است, منسجم است, بحث ها و درگیری های ذهنی است.

در جوامع بیسواد افکار عمومی پنهان است. زیرا افراد از قدرت تعامل یکدیگر بی خبر هستند. افکار عمومی در جوامع در حال توسعه در همه افراد یکسان نیست. زیرا این جوامع یکدست نیستند.

افکار عمومی در جوامع توسعه یافته آشکار است. در افکار عمومی بحث و گفتگو می شود. نیاز به گروه های مخالف و مختلف با یکدیگر دارد. پس باید تعارض وجود داشته باسد. برای همین افکار عمومی با مفاهیمی مانند وفاق عمومی متفاوت است.

هر گاه اکثریت قریب به اتفاق مردم جامعه ای بر روی یک مسئله همگانی فکر مشترک داشته باشند افکار عمومی حاصل می شود. پس 4 عامل باید وجود داشته باشد:
1- باید تعارض وجود داشته باشد.
2- باید گروه های رقیب وجود داشته باشند
3- با هم تعامل داشته باشند.
4- این ذهنیت ها با هم ترکیب شوند.

عوامل تشابه و اختلاف عبارتند از:
1- آداب و رسوم
2- احساسات
3- وفاق عمومی
 

افکار عمومی با آداب و رسوم فرق دارد. چون آداب و رسوم چون وچرا ندارد, تغییر آن بطئی است, باید آن را پذیرفت و گردن نهاد. برعکس افکار عمومی قابل تغییر است, جدل دارد, تغییر می پذیرد, جای چون وچرا دارد و می توان آن را هدایت و رهبری کرد.

احساسات, عواطف سازمان یافته ای است که انسان نسبت به یک مسئله دارد. عده ای معتقدند افکار عمومی عقلایی فکر می کند, منطقی است و به دور از احساسات است, احساسات را خاص آداب و رسوم می دانند. در مقابل شماری از دانشمندان معتقدند اساس افکار عمومی بر هیجانات, احساسات, عواطف و تفکر قالبی است. تفکر قالبی قضاوت های نادرستی است که انسان نسبت به یک مسئله دارد. آن برچسبی است که آدم ها بر انسان های خارج از گروه خود می زنند و تفکر قالبی ذهن انسان ها را کور می کند و محصول تنبلی کردن در اندیشیدن است. نظر دیگری می گوید افکار عمومی نمی تواند به دور از احساسات باشد, احساسات هست منتهی منطقی است و مهار شده است.

وفاق عمومی جنبه اخلاقی دارد, وفاق عمومی مسائلی را زشت و مسائلی را خوب می داند. در وفاق عمومی هیچ کس جای بحث در مسائل اخلاقی نمی تواند ایجاد کند. اظهار نظر و توافق افراد بر سر مسائل اخلاقی است. یک توافق در بطن افکار عمومی وجود دارد. آنچه وفاق عمومی را به افکار عمومی نزدیک می کند توافق جماعت است. پس فصل مشترک وفاق عمومی, احساسات و آداب ورسوم در افکار عمومی توافق عموم است. در افکار عمومی, گروه مخالف تسلیم می شود اما از بین نمی رود. افکار عمومی را گروهی رهبری کرده و به درون جامعه می برند.