شارا- مؤسسات پولی و مالی از جمله بانک ها به عنوان تامین کننده بخش اعظمی از سرمایه های نقدی طرح ها و پروژه های ملی و همچنین کارگاه های کوچک تولیدی و اشتغال زائی همواره سعی می کنند با جذب سرمایه های راکد و اندک جامعه آن را جهت سرمایه گذاری در بخش های زیربنائی و تولیدی هدایت کرده و در توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور سهیم باشند. یعنی بانک ها و مؤسسات پولی و مالی نقش وکیل سپرده گذاران را بازی می کنند.
در بانکداری اسلامی رابطه وکیل و مؤکل بین سپرده گذاران و بانک از یک طرف و تسهیلات گیرندگان از طرفی دیگر، شکل واقعی و عملیاتی به خود می گیرد و در واقع هر یک از آنان خود را شریک یکدیگر دانسته و درجریان کامل تخصیص و مصرف بهینه و درست منابع قرار می گیرند و با گره خوردن به یکدیگر منافع مشترکی را دنبال می کنند که این روند منطقی قطعاً موجب توسعه همه جانبه می شود. درحالی که در بانکداری ربوی عناصر اصلی مشارکت کننده در عملیات بانکی یعنی سپرده گذاران، بانک و تسهیلات گیرنده کاملاً از هم مجزا بوده و هر یک به دنبال منافع خاص خود می باشند و سهم سپرده گذار و بانک از سود حاصله در قالب رابطه داین و مدیون از پیش تعیین شده و نقشی توسعه ای برای آنان متصور نمی شود.
عمده ترین امتیاز بانکداری اسلامی، توجه به اهداف اجتماعی اقتصاد اسلامی و اساس قراردادن مشارکت در سود و زیان به جای نرخ ثابت هزینه سرمایه است و در واقع اجرای چنین روشی منجر به رفع فقر و گسترش عدالت اجتماعی در سطح جامعه می گردد چرا که اجرای روش های بانکداری ربوی موجب ترویج اقتصاد ناسالم، ایجاد شکاف طبقاتی، کاهش سرمایه گذاری های مولد، اشتغالزائی و افزایش تورم می شود که همه این موارد مصادیق بارزی از حرمت ربا است. نفس حرمت ربا در مکتب اقتصادی اسلام حاکی از ظالمانه بودن و مغایر بودن آن با عدالت اجتماعی است که در قرآن کریم بر بعد اجتماعی ظالمانه بودن آن تأکید شده و شهید مطهری نیز بر نقش سرمایه در تعیین مزد مشخص به عنوان فعل ربا اشاره دارد.
در نظام بهره و ربا؛ صاحبان پس انداز و مؤسسات پولی، گرفتن بهره و رباخواری را به کارهای سرمایه گذاری ترجیح می دهند. زیرا در هر حال وام گیرنده چه سود ببرد یا زیان، سود وام دهنده (بهره وام) تضمین شده است و این باعث می شود که اوّلاً؛ وام ها و تسهیلات به فعالیت های کوتاه مدت اختصاص یابد تا درصورت افزایش نرخ بهره بتوانند از آن استفاده کنند ثانیا؛ در مواقعی که نرخ بهره پایین است، قسمتی از پس اندازها راکد و به جای وارد شدن در جریان تولید راهی بازارهای پولی و سفته بازی می شود.
در نظام اسلامی با تحریم ربا، تنها راه برای کسانی که قصد کسب درآمد مشروع از پس اندازهای خود دارند فراهم شده و سپرده های آنان از طریق مشارکت با تولید کنندگان در فعالیت های مولد و اشتغالزائی سرمایه گذاری می شود که همه این کارها به نوعی در توسعه و آبادانی جامعه مؤثر خواهد بود. در حال حاضر بانکداری اسلامی خود را به عنوان یک نمونه ایده آل برای نیازهای جوامع اسلامی ثابت کرده و طی سه دهه فعالیت رشد قابل توجهی داشته و توجه بسیاری از سرمایه گذاران و بانکداران سراسر دنیا را به خود جلب کرده است. بنابراین می توان گفت؛ بانکداری اسلامی همواره به دنبال گسترش عدالت و تقسیم منافع و سود بین صاحبان اصلی سرمایه ها و تولیدکنندگان بوده که همه اینها در توسعه جامعه نقش اساسی دارند.
|